190 191

Socjogram kołowy

Częściej używanym socjogramem —'niż socjogram nieuporządkowam jest socjogram kołowy, nazywany także tarczowym. Wprowadzony został pi /*•# 1 M.L. Northwaya (1940). Może być stosowany także w odniesieniu do więl\‘i/n| j grupy. Socjogram kołowy umożliwia ukazanie zarówno wewnętrznego poil/in ] łu grupy na poszczególne jej nieformalne podgrupy, jak również pozycji zajmu I wancj w niej przez jej członków, zaliczanych do tzw. „gwiazd”, osób „izolown 1 nych”, „przeciętnych” lub „odrzuconych”.

Podstawą sporządzenia socjogramu kołowego jest narysowanie kilku Imi| 1 koncentrycznych we względnie jednakowej odległości jedno od drugiego. Ilmt' i kół koncentrycznych, zależy od rozpiętości wyborów, jakie otrzymali poszc/.cgńl ] ni członkowie grupy. Im większa jest rozpiętość wyborów, tym więcej narysowm trzeba kół koncentrycznych. Na przykład jeśli rozpiętość ta waha się w granicat li od 0 do 8 uzyskanych wyborów przez osoby badane, to na pierwszym obwodzą koła można umieścić osoby, które otrzymały 7-8 wyborów na obwodzie drugim — osoby z 4, 5 i 6 wyborami, na obwodzie trzecim — osoby z 1,2 i 3 wyboru mi, a na czwartym — osoby bez wyboru. Ostatnie koło zewnętrzne oznacza po ziom zerowy, czyli brak jakichkolwiek otrzymanych wyborów.

Dalszym krokiem przy sporządzaniu socjogramu jest przecięcie wszystka li kół koncentrycznych pionową linią na połowy. Jedną z nich rezerwujemy dlii dziewcząt, drugą dla chłopców. Dzięki temu socjogram staje się bardziej przej rzysty. Następnie zamieszczamy dziewczęta i chłopców w odpowiedniej połowu socjogramu i we właściwym kole; zaczynamy od osób z odwzajemnionymi wy borami. Na samym końcu porządkujemy socjogram, czyli rozmieszczamy w nich uczestników tak, aby w miarę możliwości usunąć lub zmniejszyć nakładanie poszczególnych linii. Porządkowanie to nie może jednak w niczym zmienić za sadniczej pozycji osób w socjogramie.

Rys. 2. Socjogram kołowy Źródło: D. Ekiert-Grabowska (1984, s. 65)

W przytoczonym socjogramie kołowym wprowadza się cztery koła koncen-Iryczne. Widać na nim — podobnie jak na wcześniej nakreślonym socjogramie nieuporządkowanym — brak pozytywnych powiązań socjometrycznych między dziewczętami (1-5) i chłopcami (6-10) oraz nieco większą spójność stosunków interpersonalnych wśród chłopców niż dziewcząt. Okazuje się też, że najwięcej wyborów pozytywnych otrzymali chłopcy z numerami 8 i 10, a spośród dziewcząt ta z numerem 3. Ponadto socjogram obrazuje zwłaszcza nieformalną grupę chłopców z numerami 7, 8 i 10 oraz względnie wysoką pozycję dziewczyny z numerem 3 wśród swych rówieśniczek.

191