192

przed stosowaniem go na duże powierzchnie skóry - może spowodować wystąpienie objawów toksycznych (pobudzenie ogólne, drgawki, wymioty).

19.3. Alkohole, aldehydy

Wszystkie alkohole alifatyczne są dobrymi rozpuszczalnikami, środkami antysep-tycznymi i odkażającymi. Najpowszechniej używany do tych celów jest alkohol etylowy (etanol).

Etanol (Aethanolum)

Występuje jako alkohol bezwodny (nie mniej niż 99,4% objętościowych etanolu) oraz alkohol 95% (nie mniej niż 94,8% objętościowych etanolu). Jest to bezbarwna, przezroczysta ciecz o swoistym, palącym smaku, łatwo palna. Z etanolu 95% przez rozcieńczenie wodą otrzymuje się alkohol 70% lub o innym stężeniu. Najsilniejsze działanie bakteriobójcze ma etanol 70%. Bardziej stężony alkohol powoduje koagulację błony komórkowej drobnoustrojów, co uniemożliwia jego przenikanie do wnętrza komórki.

Aldehyd mrówkowy (Formaldehydum)

Związek ten w temperaturze pokojowej jest gazem. Nasycony roztwór wodny (37%) tego gazu nosi nazwę formaliny. Do dezynfekcji małych pomieszczeń lub sprzętu formalinę rozcieńcza się do 4% zawartości gazu. Jest ona stosowana przede wszystkim jako środek odkażający, nie zaś antyseptyczny.

Aldehyd glutarowy (Glutaraldehyde, ALT)

Jest to środek skuteczniejszy od formaldehydu, o lepszym działaniu bakteriobójczym i wirusobójczym. Skuteczniej też niszczy zarodniki. Jest mniej lotny i nie drażni dróg oddechowych, chociaż może działać uczulająco. ALT jest szczególnie aktywny w środowisku kwaśnym; przy zakwaszaniu roztworów zarodniki zostają zniszczone w ciągu 20 minut, a roztwory zasadowe działają w ten sposób po 10 h. Ponadto roztwory kwaśne ALT wykazują lepszą stabilność, nie ulegają szybkiej kondensacji. ALT nie działa korodująco na metale, nadaje się do odkażania narzędzi chirurgicznych, endoskopów itp.

Metenamina (Methenamine, heksametylenotetramina, metoksamina, urotropina)

Jest to produkt kondensacji 6 cząsteczek formaldehydu i amoniaku. Związek ten w kwaśnym moczu hydrolizuje powoli, uwalniając formaldehyd. Ilość powstające-

192