16

Języki specjalistyczne — zagadnienia dydaktyki i przekładu. Katowice: Śląsk 2003.

Joanna Ziemska Uniwersytet Wiedeński

INTERKULTUROWE ASPEKTY W TŁUMACZENIACH TEKSTÓW FACHOWYCH 1 W NAUCZANIU JĘZYKÓW SPECJALISTYCZNYCH

Chcąc omówić specyfikę tłumaczeń tekstów fachowych należy najpierw uświadomić sobie, na czym polega proces tłumaczenia.

Translatologia jako nauka jest dziedziną dosyć młodą, chociaż historia tłumaczenia i przekładania tekstów jest bardzo stara. Tłumaczenia zawsze były konieczne w procesie komunikowania, gdy osoby, bądź grupy osób komunikujących się nie mogły posłużyć się jednym wspólnym językiem, nawet jeżeli język ten był sensu stricto językiem obcym dla obu stron.

Jednąz dosyć popularnych tez jest teza mówiąca, że operacja tłumaczenia tekstu a sformułowanego w języku A na język B polega na sformułowaniu tekstu b w języku B, który to tekst b wywoływałby u jego odbiorców skojarzenia takie same lub bardzo zbliżone do tych, które u odbiorców wywoływał tekst a.

Można więc powiedzieć, że tłumaczenie to specyficzna forma pewnego rodzaju akcji komunikacyjnej, specyficzna dlatego, gdyż obowiązuje w niej zasada „code-switching'’, a nie —jak w przypadku komunikacji jednojęzykowej — zasada „code-sharing”. W przypadku komunikacji jednojęzykowej mamy bowiem do czynienia z czterema poziomami odniesienia — sytuacja, nadawca, odbiorca i tekst. W przypadku tłumaczenia dochodzą zaś dwa dalsze czynniki — zleceniodawca tłumaczenia oraz tłumacz jako instancja in-terkulturowa, czyli jako pośrednik między językami i obyczajowościami.

Musimy sobie też zdawać sprawę z faktu, że tłumaczenie jest szczególnie trudną formą posługiwania się językiem. Każdy, kto kiedykolwiek profesjonalnie zajmował się tłumaczeniem, może to zapewne potwierdzić. Według Wolframa Wilissa definicja procesu tłumaczenia, oparta na podłożu psychologicznym, mogłaby brzmieć w ten sposób: Tłumaczenie jest działaniem ukierunkowanym zarówno na tekst wyjściowy, jak też i na odbiorcę w języku docelowym, działaniem mającym spełnić określoną funkcję. Działanie to przebiega w sposób zaplanowany i kontrolowany, mając na celu umożliwienie komunikowania się ze sobą osobom przynależącym do różnych wspólnot językowych i kulturowych.