1 (144)

.zarówno szaty graficznej, jak i zawartości merytorycznej książek dla dzieci.

Arct — prawdopodobnie w latach 1887—1888, kiedy planował swoją imprezę wydawniczą — szukał nowych autorów i niewątpliwie jego to odkryciem będzie: Maria Konopnicka jako autorka utworów dla dzieci.

Konopnicka już wcześniej była współautorką zbiorku utworów dla dzieci, wydanego staraniem i nakładem Orzeszkowej. Zbiorek nosił tytuł Światełko i ukazał się w roku 1884 ². Trudno mniemać, czy akurat ten debiut Konopnickiej przesądził o tym, że to ją, a nie innego z dwudziestu ośmiu pozostałych pisarzy, namawiał Arct do pisania dla dzieci. Faktem jest, że takie kuszenie miało miejsce, i faktem było, że opierała się mu Konopnicka ³.

W roku 1888 Konopnicka ma za sobą trzy tomy Poezji i znajduje się w przededniu debiutu nowelistycznego. A właśnie niedawno wydała w osobnej broszurce W piwnicznej izbie, z której cały dochód przeznaczyła na kolonie dla dzieci ⁴.

Nie sądźmy, aby argumenty, których używał wydawca, miały tylko idealną oprawkę. Mimo bowiem Światełka, którego efemeryczny charakter był faktem, całą pulę literatury dla dzieci wzięli w pacht pisarze drugorzędni, bardziej pedagodzy i zacni moraliści niż literaci.

Układ, jaki wreszcie stanął między Michałem Arctem a Marią Konopnicką, obejmował sprzedaż przynajmniej kilkudziesięciu wierszy, które na początku miały wypełnić dwa do trzech tomików.

Ukazanie się w przeciągu roku, od jesieni 1889 do jesieni 1890 r., pięciu książeczek świadczy, że Konopnicka cały materiał do nicłi złożyła jeszcze przed wyjazdem za granicę.

O tym, ile otrzymała za wspomniane książeczki od Arcta, w ilu ratach, kiedy płatnych — trudno powiedzieć. W każdym bądź razie w latach głodowych jedynymi pieniędzmi, które jako tako sukcesywnie nadchodziły z kraju, były pieniądze od Arcta.

W maju 1891 r. donosi w liście do syna Jana: ,,(...) pisałam już do Arcta, żeby mi to dał jaką znów zaliczkę, poszlę mu (Stanisławowi — przyp. J.C. 25 rubli”. A w liście do Zofii z tego samego dnia: „Napiszę zaraz do Arcta, aby mi zaliczył trochę pieniędzy i przysłał ci 25 rubli na podróż do Warszawy (...). Napiszę, żeby i Staśkowi posłał ze 25 rubli, wszak to zbliża się termin w⁷ Turku”.

W sierpniu 1891 r.: „Cenzura odrzuciła rękopis Szopki, który miał wydać Arct z muzyką Noskowskiego”, a za który Konopnicka miała otrzymać 120 rubli. Ale już kilka tygodni później przychodzą pieniądze od Arcta z Mediolanu. W listopadzie 1891 r., gdy znajduje się w katastrofalnej sytuacji materialnej, gdy nie ma^kii grosza, ratuje ją znów⁷ przesyłka od Arcta — trochę pieniędzy, z których Królińskim posyła zaraz 10 rubli(!), „bo tam Stasiek pewno wam nieźle ciąży”.

141