DSC
14 (12)

V /«t o. Diotyna

Biotyna zawarta w produktach spożywczych występuje zarówno w _S|_a,_I|ti wolnym, jak i w postaci związanej z białkami.

Podobnie jak w przypadku innych witamin, procesy przetwarzania i utrw_a lania żywności powodują obniżenie zawartości biotyny w gotowych wyrobach w porównaniu z jej zawartością w surowcach. Przemiał pszenicy lub kukury. dzy, a także konserwowanie warzyw powodowało ubytki biotyny. W konscr. wowanych odżywkach dla dzieci straty biotyny po 6 miesiącach przechowywa-nia dochodziły do 15%.

8.8. Funkcje biologiczne i mechanizm działania

W organizmie ludzi i zwierząt istotną rolę odgrywają następujące enzymy biotynowe:

1)    karboksylaza pirogronianowa (EC 6.4.1.1), katalizująca przekształcenie pirogronianu w oksalooctan. Enzym ten uczestniczy również w glukoneogene-zie i lipogenezie;

2)    karboksylaza acetylo-CoA (EC 6.4.1.2), katalizująca przemianę acetylo--CoA w malonylo-CoA, tzn. biorąca udział w biosyntezie wyższych kwasów tłuszczowych;

3)    karboksylaza priopionylo-CoA (EC 6.4.1.3), odgrywająca ważną rolę w metabolizmie propionianu poprzez stymulowanie przemiany propiony-lo-CoA w metylomalonylo-CoA;

4)    karboksylaza metylokrotonoilo-CoA (EC 6.4.1.4), katalizująca przekształcenie 3-metylokrotonoilo-CoA w 3-metyloglutakonylo-CoA.

Karboksylaza pirogronianowa w kombinacji z karboksykinazą fosfoenolopi-rogronianową stymuluje tworzenie się fosfoenolopirogronianu z prekursorów zawierających trzy atomy węgla. Omawiana przemiana jest kluczową reakcją glukoneogenezy, w której glukoza powstaje z nie będących węglowodanami substratów, takich jak: pirogronian, mleczan, a także glukoneogenne aminokwasy, w szczególności — alanina.

Enzym ten odgrywa również ważną rolę w lipogenezie, albowiem ze względu na niemożność przenikania acetylo-CoA przez błony mitochondrialne, ulega on najpierw kondensacji z oksalooctanem i tworzy cytrynian, który bez trudu przenika przez tę membranę do cytoplazmy, gdzie jest rozkładany do oksalooctanu i acetylo-CoA.

Drugi z wymienionych enzymów, karboksylaza acetylo-CoA, jest szeroko rozpowszechniony w świecie zwierzęcym i roślinnym, a także w mikroorganizmach; katalizuje on proces karboksylacji acetylo-CoA do malonylo-CoA, stanowiący pierwszy etap biosyntezy kwasu palmitynowego.

Karboksylaza propionylo-CoA katalizuje przemianę propionylo-CoA w metylomalonylo-CoA, który jest następnie przekształcany w burszty-

_l0.CoA. W efekcie kwas propionowy - jako produkt utleniania kwasów jeżowych o nieparzystej liczbie atomów węgla, bądź tez rozpadu amtno-' j,jów z rozgałęzionymi łańcuchami węglowymi, a także metioniny i treoniny f»z jako produkt fermentacji zachodzącej w żołądku przeżuwaczy i biosy n-°_ay dokonywanej przez mikroflorę przewodu pokarmowego — może być ' vkorzystany zarówno do celów energetycznych (rozkład do CO, i H,Oj, jak j₀ wytwarzania glukozy.

\Vreszcie karboksylaza metylokrotonoilo-CoA uczestniczy w katabolizmie Lucyny — ketogennego aminokwasu. Tworzący się 3-mctylokrotonoilo-CoA . _st produktem pośrednim i jest szybko przekształcany w 3-meiylogluiako-iJylo-CoA, a ten z kolei w 3-hydroksy-3-metyloglutakonylo-CoA, ulegający ozszczepieniu na acetylo-CoA i acetylooctan.

glukoza	kwasy tłuszczowe
♦	♦
l	l
fosfoenolopirogronian	malonyło-CoA
J4
oksalooctan	acetylo-CoA

Rys. 8.7. Schemat działania biotynozaleinych enzymów w cytoplazmie i w mito-chondriach

1 — karboksylaza pirogronianowa; 2 — mitochondrialna dehydrogenaza jabłezanowa; 3 - cytoplazmatyczna dehydrogenaza jabłezanowa; 4 — karboksykinaza fosfoenolopiro-gronianowa; 5 — kompleks dehydrogenazy pirogronianowej; 6 — syntaza cytrynianowa; 7 - enzym rozszczepiający cytrynian; 8 — karboksylaza acetylo-CoA