1 (39)

*

i

-

ZŁACZYM SIĘ Z NARODEM

,MoóXcl Jćuęyafnia.

20. K. Konarski: Zlączym się z narodem. Okładka: A. Cynkę

tyki związanej z rewolucyjną walką narodu polskiego o wolność polityczną i społeczną, z tradycjami ruchu rewolucyjnego i wojen chłopskich. Sprawy te znalazły pełniejsze oświetlenie dopiero w latach późniejszych.

W zakresie form i struktur literackich najczęściej sięgano do tradycyjnych wzorów, przeważnie sienkiewiczowskich.

W drugim pięcioleciu powojennym w beletrystyce historycznej dla dzieci i młodzieży zaszły istotne zmiany. Do utworów historycznych z adresem młodzieżowym wprowadzono wówczas szereg nowych tematów, głównie z nowszych dziejów powszechnych i częściowo polskich, obfitujących w licżne spięcia klasowe i polityczne. Zaczęto m. in. prezentować powstania i walki narodowowyzwoleńcze z lat 1846—1848, rewolucję 1905 i 1917 roku oraz dzieje Komuny Paryskiej. Były tp podstawowe zagadnienia, które wykorzystywano dla zilustrowania zasadniczych tez ówczesnej historiozofii

0    procesie dziejowym.

Dowodzą tego m. in. książki Jadwigi Chamiec o Wiośnie Ludów i generale Bemie (Mały żołnierz rewolucji, 1953, Szturm na Szeben, ,1952).

Wskazuje na to powieść Tadeusza Łopalewskiego Serce i broń (1955), poświęcona przygotowaniom do powstania krakowskiego z 1846 r., w której w sposób plastyczny przedstawił autor przyszłego dowódcę oddziałów powstańczych — Marcina Borelowskiego i inne postaci historyczne z konspiracji rewolucyjnej w Galicji, m. in. Edwarda Dembowskiego, Józefa Patelskiego

1    Jana Tyssowskiego.

Temat Komuny Paryskiej i roli w niej naczelnego wodza, Jarosława Dąbrowskiego, pojawił się w opowiadaniu Janiny Rychwickiej Płonąca barykada (1954) i opowieści Leona Przemskiego Barykada na ulicy Myrrha (1955).

Dużo uwagi poświęcono wałkom rewolucyjnym w Rosji i w Polsce w latach 1905, 1917. Problemy te znalazły-śwój wyraz w utworach Bronisława Mroza-Długoszewskiego Rudy Tomek (1951) i Ludzie za kratami (1953).

Rudy Tomek był jedną z pierwszych powojennych powieści, mówiących o dziejach ruchu rewolucyjnego w Polsce i dojrzewaniu ideowym młodzieży. Utwór zawiera dużo wiadomości historycznych. Na niektórych partiach tekstu zaciążył referatowy styl. Najbardziej bezpośrednie, nakreślone z humorem i bogate w realia są scenki warszawskie z początków XX w. Na uwagę zasługuje bez wątpienia bohater utworu, który swoją bezkompromisową