2 68eeaade8d

Tablica 2

Wartości granicy plastyczności f^ i wytrzymałości na rozciąganie f_ut) stall śrub oraz nośności obliczeniowe śrub (kN) z warunku ścięcia trzpienia F_vM, ścięcia rdzenia F_vtM i rozciągania F_{t f},_d

wyznaczone według [8]

Śruba	Powierzchnia przekroju mm^2	Klasa Śruby	4.6	4.8	5.6	5.8	6.8	8.8	10.9
		fyt, MPa	240	320	300	400	480	640	900
		U MPa	400	400	500	500	600	800	1000
M12	4 = 113	Fv.RO	21,70	21,70	27.12	27.12	32.54	43.39	54,24
	A, = 84,3	Fft.Ro	16.18	13,49	20,23	16,86	20,23	32.37	33,72
		F1R0	24.28	24,28	30.35	30.35	36,42	48.56	60,70
M16	4 = 201	Fv.ro	38,60	38,60	48,24	48.24	57,89	77.18	96.48
	4,= 157	Fvt.RO	30.14	25,12	37,68	31,40	31,68	60,29	62,80
		FiRd	45,21	45,21	56,52	56.52	67.82	90,43	113,04
M20	■'ł 00 ii	Fv.ro	60,29	60.29	75,36	75.36	90.43	120,57	150.72
	A, = 245	Fvi.RO	47,04	39.20	58,80	49.00	58.80	94,08	98,00
		Ft.RO	70,56	70.56	88,20	88,20	105.84	141,12	176,40
M22	4 = 380	Fv.RO	72,96	72.96	91,20	91,20	109.44	145,92	182,40
	As = 303	FfS.RO	58,17	48,48	72,72	60,60	72,72	116,35	121,20
		Ft.RO	87,26	87.26	109,08	109,08	130,90	174.53	218,16
M24	4 =452	Fvfio	86.78	86.72	108,48	108.48	130,17	173,57	216,96
	4S = 353	FfS.RO	67.78	56,48	84,72	70.60	84,72	135.55	141,20
		F,.ro	101,66	101,66	127.08	127,08	152,50	203.33	254.16
M27	4 = 573	Fv.RO	110.02	110,02	137.52	137.52	165,02	220.03	275,04
	4, * 459	FfS.RO	88.13	73,44	110.16	91.80	110,16	176.25	183,60
		F\ro	132.19	132,19	165.24	165.24	198,27	264.38	330,48
M30	4 = 707	Fy.RO	135.74	135,74	169.69	169.69	203,62	271.49	339,36
	4,= 561	Fft.Ro	107.72	89,76	134.64	112,2	134.64	215.42	224,40
		Furo	161.57	161,57	201.96	201.96	242,35	323.14	403,92
M36	4= 1018	Fv.ro	195.46	195,46	244.32	244,32	293.18	390,91	488,64
	45= 817	Fvs.ro	156,86	130,72	196.08	163,40	196,08	313,73	326.80
		Fl.RO	235.18	235,30	294,12	294,12	352,94	470,59	588,24

W normie europejskiej [8] najmniejsze rozstawy i odległości śrub uzależniono od

(4)

ganię stali f_UD śrub różnych klas wedtug [8] podano w górnych wierszach tabl. 2. W przypadku śrub klas 4.8, 5.8 i 10.9 są one około 4+6% mniejsze od przyjętych w normie [4]. Parametry wytrzymałościowe stali śrub klas 4.6, 5.6, 6.8 i 8.8 przyjęto takie same w normach [4] i [8].

Obliczeniową nośność śruby na rozciąganie według [8] określa się ze wzoru

Ym2

w którym:

k₂ = 0,9 - śruby z łbem sześciokątnym, k₂ = 0,63 - śruby z łbem wpuszczanym.

Nośności na rozciąganie śrub z łbem M12+M36 (różnych klas), obliczone zgodnie z (8], podano w tabl. 2. Są one większe o 29,1% w przypadku śrub klasy 4.6 i 5.6; 9,6% - śrub klasy 6.8 oraz około 5+6% - śrub klasy 4.8, 5.8,8.8 i 10.9 od wyznaczonych według [4] (gdyż zgodnie z (4] F_tm.pn = min(0,65/^, 0,85y A_s, według [8] zaś F_tRdEC = = 0,72/_UA).

Obliczeniową nośność śruby na ścinanie według [8] wyznacza się ze wzoru

_ aJ,jt,Ai

YM2

We wzorze (4), gdy ścinana jest gwintowana część śruby Ą = A_s oraz:

ą, = 0,6 - w przypadku klas 4.6, 5.6 i 8.8, a,y = 0,5 - w przypadku klas 4.8, 5.8, 6.8 i 10.9,

gdy płaszczyzna ścinania nie przechodzi przez gwintoy <ną część śruby Ą = A oraz a, = 0,6.

Obliczone według [8] nośności śrub M12+M36 (różnych klas) na ścinanie, gdy płaszczyzna ścinania nie przechodzi przez część gwintowaną F_{v Ra} oraz gdy płaszczyzna ścinania przechodzi przez część gwintowaną F_vsRd, podano w tabl. 2. Również w cym przypadku nośności śrub na ścinanie obliczone według normy polskiej [4; są o około 6% mniejsze od nośności wyznaczanych według normy europejskie; [8] (zgodnie z [4] w (4) parametr aJy_M2 a 0,45, według [8] zaś aJy_M2 = 0,48).

W umownie nazwanej nośności śruby na docisk analizuje się nie tylko wyczerpanie wytrzymałości z warunku docisku trzpienia śruby do otworu (uplastycznienia blachy - rys. 1a), ale również ścięcie blachy między otworami na kierunku obciążenia (rys. 1 b), ścięcie blachy między otworem i brzegiem blachy na kierunku obciążenia (rys. 1c), rozerwanie blachy w kierunku prostopadłym do osi wytężenia (rys. 1 d) [1]. Bezpośredni wpływ na postać wyczerpania nośności w wyniku ścięcia lub rozerwania blachy ma rozmieszczenie śrub w połączeniu (rys. 2).

Zgodnie z [8] najmniejsze i największe rozstawy oraz odległości czołowe i boczne śrub (rys. 2), w połączeniu wykonanym ze stali według EN 10025 (z wyjątkiem stali według EN 10025-5), wynoszą:

1,2d₀ <e,<4t+40 mm, (5)

1,2d₀ < e₂ <4r + 40 mm, (6)

2,2d₀<p, <min(14f, 200 mm), (7)

2,4d₀ <P2< min(14f. 200 mm). (8)

rozerwanie blachy

Rys. 1. Mechanizmy zniszczenia połączenia zakładkowego: a) uplastycznienie blachy w wyniku dodsku trzpienia śruby do ścianki, b) ścięcie blachy mię d2y otworami na śruby na kierunku zgodnym z kierunkiem obciążenia-c) ścięcie blachy między otworem i brzegiem blachy, d) rozerwanie blachy w kierunku prostopadłym do osi wytężenia

r

z

-Ścięcie wach/

(3)			-	< X '7
	^ Lu\ "			^T t
	j. ^0 j. -uplastycznienie blachy			J.-

śr

tri

ro

je:

nii

st;

ne

Wi

by

oz

w

(1

Pc

zai

rur

ale

stc

śn<

uw

pre

Za

Iic2

no;

śre

doc

skr;

nio-

114 INŻYNIERIA I BUDOWNICTWO NR 3/2C0⁵ inży