244 245 3

Rozmnażanie bezpłciowe występuje u nielicznych gatunków. U przedstawicieli rodzaju Lineus dojrzałe osobniki mogą się dzielić poprzecznymi przewężeniami na wiele fragmentów, bardzo małych lub stosunkowo dużych. Małe fragmenty otaczają się śluzem i wykształcają w osobniki potomne. Fragmenty większe przekształcają się bezpośrednio w osobniki potomne.

Rozmnażanie płciowe. Zapłodnienie, z wyjątkiem gatunków mających narządy kopulacyjne, jest zewnętrzne. Większość wstężnic jest jajorodna, niektóre gatunki głębinowe są jajożyworodne.

Bruzdkowanie jest całkowite, spiralne. W dalszym rozwoju powstaje orzę-siona celoblastula. Gastrulacja zachodzi przeważnie przez inwaginację, która może być uzupełniana przez epibolię. U niektórych hermafrodytycznych gatunków słodkowodnych gastrulacja zachodzi przez migrację i powstaje stereogastrula. Rozwój pozazarodkowy u Palaeonemertea, Hoplonemertea oraz Bdellonemertea zachodzi bez larwy, u Heteronemertea, zwłaszcza słodkowodnych. występuje pilidium albo larwa Iwaty, u form lądowych rozwija się larwa Desora.

Pilidium jest larwą planktotropową. Jest orzęsione, ma kształt dzwonu (ryc. 99) lub hełmu. Na jego biegunie górnym występuje pęk długich witek, sklejonych w dość sztywny pręcik lub luźno osadzonych. Zespół witek, zwany narządem ciemieniowym, jest narządem zmysłowym czuciowym. Boki larwy wyciągnięte są w dwa piaty, a po jej stronie brzusznej występuje otwór gębowy prowadzący do zawiązka układu pokarmowego, złożonego z jelita przedniego i ślepo kończącego się jelita środkowego. Pomiędzy jelitem a ścianą ciała występuje blastocel wypełniony płynem z komórkami mezenchymatycznymi. Pilidium podlega skomplikowanemu rozwojowi, porównywalnemu z metamor-

fozą u owadów. Naskórek postaci młodocianej ro/wija się z niewielkich części naskórka larwalnego, zwanych tarczami imaginalnymi. w liczbie ośmiu, wyraźnie wyodrębnionych zespołów komórek. Inne c/ęści naskórka, jako prowizoryczne, zostają zresorbowane lub odrzucone.

Larwa Iwaty nie różni się pod względem budowy od pilidium. ale jest lecilotropowa. Dopiero młode postacie, z niej powstałe, odżywiają się samodzielnie, często zjadają odrzucane części nabłonka larwalnego.

Larwa Desora nie jest larwą wolną, rozwija się z zarodka w osłonach jajowych. Jest charakterystyczna dla gatunków lądowych. Jest prościej zbudowana niż pilidium, nie ma szczytowego pęku witek ani płatów bocznych, a więc narządów służących do wolnego trybu życia, jest larwą lecitotropową. Larwa nie opuszcza osłon jajowych, aż do przekształcenia się w postać młodocianą. Przekształcenie zachodzi podobnie jak u pilidium.

SYSTEMATYKA

Wstężnice rozdziela się na dwie gromady. Podstawą podziału jest morfologia ryjka, który może być nieuzbrojony bądź uzbrojony.

Gromada: Anopla

Diagnoza: wstężnice z ryjkiem nieuzbrojonym: otworem gębowym zlokalizowanym poniżej albo z tyłu zwojów głowowych.

Gromadę rozdziela się na dwa rzędy, podstawą podziału jest wykształcenie mięśni wora powłokowego.

Rząd: Palaeonemertea

Rząd obejmuje najprymitywniejsze wstężnice, o dwu- lub trzech warstwach mięśni w worze powłokowym. Jeżeli występują trzy warstwy, środkowa jest podłużna, objęta warstwami okrężnymi. Pnie nerwowe albo w naskórku albo w kontakcie z naskórkiem. Układ krwionośny zbudowany z dwóch naczyń. Morskie, głównie przybrzeżne, nieliczne głębinowe.

Carinina grata, głębinowa, spotykana w pobliżu Bermudów.

Rząd: Heteronemertea

Mięśnie ściany ciała trójwarstwowe. Warstwa okrężna pomiędzy dwoma warstwami podłużnymi. Pnie nerwowe w podłużnej, zewnętrznej warstwie mięśni. Prócz bocznych naczyń krwionośnych, naczynia grzbietowe i poprzeczne. W rozwoju larwy. Gatunki głównie morskie, kilka gatunków słodkowodnych.

Lineus longissimits, do 10 m długi, żyje w Morzu Północnym.

245