27 28

Słońce wysyła w przestrzeń międzyplanetarną promieniowanie elektromagnetyczne rozciągające się, w zakresie długości fal lub częstotliwości, od promieniowania gamma, poprzez rentgenowskie, ultrafiolet, widzialne, podczerwień, aż do fal radiowych. Do powierzchni Ziemi nie dociera zupełnie promieniowanie ultrafioletowe poniżej 290 nm (nanometrów). Pomiarami promieniowania słonecznego zajmuje się aktynometria, stanowiąca część meteorologii.

Stała słoneczna to średnia w^r roku kalendarzowym gęstość strumienia promieniowania słonecznego padającego na powierzchnię płaską ustawioną prostopadle do kierunku biegu promieni słonecznych na zewnątrz atmosfery ziemskiej. [ 161 Wartość stałej słonecznej wynosi:

G__ = 1367 W/m²

5C

Stała słoneczna zależy od odległości Słońce - Ziemia, która zmienia się w ciągu roku o około 3,4%, między styczniem a lipcem. W miarę gromadzenia danych, napływających ze sztucznych satelitów, wartość G„. jest stale korygowana, a obowiązująca nowa war-tość jest podawana przez World Radiation Center (Światowe Centrum Promieniowania) w Davos (Szwajcaria). [161

Do powierzchni Ziemi dociera promieniowanie słoneczne, w którym wyróżnia się trzy podstawowe składowe: promieniowanie bezpośrednie, rozproszone i odbite. Promieniowanie bezpośrednie pochodzi od widocznej tarczy słonecznej, a jego kierunek padania jest uzależniony od aktualnej wysokości Słońca. Promieniowanie rozproszone, emitowane przez całą atmosferę jest skutkiem wielokrotnego załamania promieni słonecznych przechodzących przez gazową powłokę planety. Promieniowanie odbite (od najbliższego otoczenia) związane jest z występującymi elementami krajobrazu i architektury, które część padającego na nie promieniowania odbijają w^r kierunku rozpatrywanej powierzchni.

Dopływ promieniowania do powierzchni Ziemi powoduje nierównomierne nagrzanie się jej fragmentów, wywołujące różnice temperatury i ciśnienia, które są przyczyną ruchu powietrza i wody, w wyniku czego powstaje cyrkulacja atmosfeiyczna oraz obieg wody przez parowanie i kondensację pary wodnej. W następstwie wzajemnego oddziaływania głównych składowych systemu klimatycznego (sprzężenia zwrotne), czynniki cyrkulacyjne, związane z procesami wewnątrzatmosferycznymi (zmienność zachmurzenia i przezroczystości napływających mas powietrza) odgrywają ważną rolę w modyfikowaniu czasowo - przestrzennego zróżnicowania ilości energii słonecznej docierającej do powierzchni podłoża. [17]

kosnos    $IA£_A SŁOŃtCZMA Qk« 1.367 kW/m*

*ncc użytkowa kcloktcra s/encc/rogo    My rrory w koooarzo star^cznym

Rys. 3. Bilans mocy promieniowania słonecznego (opracowano wg materiałów firmy Yiessmann pt. „Technika Solarna").

Oprócz długości dnia i usłonecznienia na wielkość natężenia bezpośredniego promieniowania słonecznego wpływa też wysokość Słońca, przezroczystość atmosfeiy i zachmurzenie.

28