286

286

technologii nie mają wpływu na wymiarowanie. Cecha ta powoduje, że zapis konstrukcji, w którym uwzględniono wymiary konstrukcyjne, stanowi podstawę opracowania technologii wytwarzania.

Oderwanie układu wymiarów od technologii jest niewątpliwą wadą, która zmusza w produkcji do przeliczania wymiarów, zacieśniania tolerancji itp. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że niedogodności te będą zawsze występowały z uwagi na różnorodność technik wytwarzania. Uwzględnienie podczas wymiarowania tylko racji technologiczności wyrobu pozbawia zapis uniwersalności. Znajomość wymiarów konstrukcyjnych lub, szerzej, zadań i oczekiwań stawianych konstruowanej części pozwala na łatwiejsze zmiany układu wymiarów w celu każdorazowego dostosowania go do wymagań różnych technologii wytwarzania, niż miałoby to miejsce podczas ustalania układu wymiarów dla przypadku szczególnego na podstawie innego przypadku szczególnego.

W praktyce rzadko stosuje się wymiarowanie tylko od baz konstrukcyjnych, ponieważ wówczas zaczynają przeważać wady wymiarowania od wspólnej bazy. Zwykle wymiary najważniejsze (wchodzące w łańcuchy wymiarowe mechanizmów) podaje się od baz konstrukcyjnych i toleruje dokładnie, zaś pozostałe wymiary podaje się od innych baz, z większymi tolerancjami lub bez nich. Najczęściej są nimi bazy obróbkowe, a otrzymany zapis układu wymiarów nazywa się konstrukcyjno-obróbkowym (rys. 7.48c).

Taki sposób wymiarowania wprowadza jednak mieszane łańcuchy wymiarowe dość uciążliwe we wszelkiego rodzaju analizach. Pomimo to wymiarowanie konstrukcyjno-obróbkowe jest chyba najczęściej stosowanym sposobem, szczególnie w początkowym etapie opracowania dokumentacji konstrukcyjno-technologicznej. Jest ono na tyle czytelne, że w produkcji jednostkowej można zrezygnować z opracowania odrębnej dokumentacji wykonawczej ściślej powiązanej z technologią.

Zasada wymiarowania od baz obróbkowych

Istota zasady wymiarowania od baz obróbkowych polega na połączeniu zapisu układu wymiarów z procesem technologicznym. Jako bazy wymiarowe przyjmuje się tutaj te elementy przedmiotu, np. powierzchnie, osie symetrii itp., które podczas obróbki stykają się bezpośrednio z obrabiarką. Wymiary podane od baz obróbkowych zawsze uwzględniają przewidywany przebieg obróbki i rodzaj narzędzia, którym będzie ona wykonywana. Prawidłowy wybór baz obróbkowych nie nastręcza w zasadzie większych problemów