2tom102

4. TRANSFORMATORY

—    transformatory do celów elektrotermicznych (piecowe, spawalnicze, zgrzewalnicze);

—    transformatory przekształtnikowe;

—    autotransformatory rozruchowe;

—    zasilacze lamp wyładowczych;

—    regulatory indukcyjne i przesuwniki fazowe oraz transformatory suwakowe;

—    transformatory probiercze napięciowe oraz zwarciowe;

—    transformatory bezimpedancyjne;

—    transformatory uziemiające;

—    transformatory bezpieczeństwa, dzwonkowe, na częstotliwości akustyczne lub przenoszące impulsy;

—    wszelkie mikrotransformatory.

Cechami odróżniającymi poszczególne transformatory specjalne od energetycznych mogą być na przykład:

—    duże i regulowane wartości reaktancji rozproszenia, bardzo małe reaktancje, a także skompensowane reaktancje rozproszenia;

—    liczba faz wtórnych różna od 1 lub 3;

—    nieznormalizowane, bardzo niskie lub bardzo wysokie napięcie wtórne;

—    dostosowanie obwodów magnetycznych i elektrycznych do niesinusoidalnego napięcia lub prądu, a także do częstotliwości różnych od sieciowej; dostosowanie obwodu magnetycznego do warunków pola wirującego;

—    specjalne wymagania co do wytrzymałości dynamicznej, rzutujące na budowę elementów czynnych i konstrukcyjnych;

—    specjalne wymagania co do wytrzymałości elektrycznej izolacji wzdłużnej i poprzecznej oraz wytrzymałości termicznej;

—    zastosowanie materiałów czynnych oraz izolacyjnych wymagających niekonwencjonalnej budowy transformatora;

—    przystosowanie do pracy w szczególnych warunkach: woda, wysokie lub bardzo niskie temperatury i ciśnienie otoczenia, agresywne otoczenie chemiczne, umieszczenie w obiektach ruchomych i drgających, wymaganie nicpalności.

W stosunku do transformatorów specjalnych obowiązują tylko niektóre przepisy i normy dotyczące transformatorów energetycznych. Niejednokrotnie wymagania odnośnie do poszczególnych transformatorów specjalnych są uzgadniane między wytwórcą a użytkownikiem. Cechy, właściwości, sposób badania oraz instrukcje użytkowania tych transformatorów są określane przez wytwórcę i atestowane przez uprawnione do tego instytucje.

Transformatory miernicze, czyli przekładniki napięciowe i prądowe, stanowią odrębną grupę urządzeń elektrycznych i nie są traktowane jako transformatory specjalne.

4.16. Wybrane zagadnienia z eksploatacji transformatorów

4.16.1. Badania eksploatacyjne

Zakres pomiarów i prób eksploatacyjnych transformatorów oraz terminy ich wykonywania wg Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 17 lipca 1987 r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji sieci elektroenergetycznych [4.8] podano w tabl. 4.28.

Tablica 4.28.

Zakres badań eksploatacyjnych transformatorów oraz terminy ich wykonywania, wg [4.8]

Nazwa urządzenia	Rodzaj pomiarów i prób eksploatacyjnych	Wymagania techniczne	Termin wykonania
Transformatory suche	pomiar rezystancji izolacji RM	odpowiadające wymaganiom przy przyjmowaniu transformatora do eksploatacji	nie rzadziej niż co 5 lat
Transformatory olc-jowe omo-cy od 0.1 do 1.6 MV A oraz dławiki do kompensacji ziemnozwarciowej	pomiar rezystancji izolacji oraz wskaźników R^JRn	rezystancja izolacji nie mniejsza niż 35 MO w temperaturze 30“C; wskaźnik Ró0/R15 nie mniejszy niż 1,15	nie rzadziej niż co 5 lat; transforma-tory hermetyzowane nic rzadziej niż co 10 lat
	badanie oleju w zakresie: 1)    zawartości wody i ciał stałych 2)    rezystywności 3)    napięcia przebicia	brak wody wydzielonej i stałych ciał obcych nic mniejsza niż 5 • 10“ O • m w temperaturze 50°C nie niższe niż 30 kV w temperaturze 20°C
Transformatory olejowe o mocy do 100 MV• A i napięciu znamionowym niższym niż 220 kV	pomiar rezystancji izolacji i wskaźników Rao/Rh	rezystancja izolacji w temperaturze 30^SC w układzie doziemnym dla uzwojeń o napięciu znamionowym do 40 kV nic mniejsza niż 75 MO. a o napięciu znamionowym wyższym niż 50 kV — nie mniejsza niż 100 MO; rezystancja izolacji w układzie między uzwojeniami: 5-krotnic wyższa niż w układzie doziemnym; wskaźnik Rń0/RtJ — nic mniejszy niż 1,2 w układzie doziemnym i 1.4 w układzie między uzwojeniami	po pierwszym roku eksploatacji, a następnie nic rzadziej niż co 5 lat
	pomiar rezystancji uzwojeń	odpowiadające wymaganiom przy przyjmowaniu transformatora do eksploatacji
	badanie podobciążcniowego przełącznika zaczepów w transformatorach o mocy większej niż 25 M V • A	na podstawie analizy oscylogramów
	badanie oleju w zakresie: 1)    klarowności 2)    zawartości stałych ciał obcych 3)    liczby kwasowej 4)    temperatury zapłonu 5)    napięcia przebicia 6)    rezystywności 7)    współczynnika stratności tgó 8)    zawartości wody metodą K. Fischera	klarowny nie zawiera stałych ciał obcych nic wyższa niż 0,6 mg KOH/g nie niższa niż 130°C nic niższe niż 40 kV w temperaturze 20°C nie niższa niż 210’fl m w temperaturze 50^łC nie większy niż 0,15 w temperaturze 50°C przy częstotliwości 50 Hz mniej niż 40 g/t
Transformatory olejowe o mocy większej niż 100 MV-A ^1 napięciu znamionowym 220 kV ' wyższym	pomiar rezystancji izolacji i wskaż-tuków R60'R1s	rezystancja izolacji w temperaturze 30"C w układzie doziemnym nie mniejsza niż 1000/C MO, a w układach między uzwojeniami — nic mniejsza niż 10- 1000/C MO, przy czym: C pojemność układu, w^r którym mierzono dany wskaźnik. nF; wskaźnik R60/R15 większy niż 1,3 w układach doziemnych i większy niż 2,0 w układach między uzwojeniami	po pierwszym roku eksploatacji, a następnie nie rzadziej niż co 5 lat
	pomiar pojemności i współczynnika stratności tgd	współczynnik stratności w temperaturze 30^:C — nic większy niż 0,05
	pomiar rezystancji uzwojeń	odpowiadające wymaganiom przy przyjmowaniu transformatora do eksploatacji