203

202

między płaszcz a skorupę, to ich wartości powinny wypadać na przecięciu dwóch linii: poziomej dla £_N(1 = 0 i pionowej dla wartości ⁸⁷Sr/⁸⁶Sr leżącej między 0,704 a 0,705 (rozdz. 5.1.5.3). Dzięki różnym drogom, na których Sm/Nd i Rb/Sr są rozdzielane między różne partie skorupy i płaszcza, magmy z różnych geo-tektonicznych stref będą wykazywały różne wartości E^. Bazalty środkowo-oceanicznych grzbietów (MORB) wykazują najwyższe dodatnie wartości E_N(1 i najniższe wartości ⁸⁷Sr/'⁸⁶Sr i mogą być wytopione z bardzo zubożonego, dobrze wymieszanego i zhomogenizowanego płaszcza. Bazalty z oceanicznych, śródpłytowych wysp są bardziej zróżnicowane i mogą pochodzić z mniej zhomogenizowanego płaszcza o różnym stopniu zubożenia. Kontynentalne bazalty tworzące duże płyty mają wartość E_Nd zbliżoną do 0 i są uważane za produkty pochodzące z głębszych partii najmniej zubożonego górnego płaszcza. Skały wulkaniczne z łuków wysp odbiegają w kierunku większej wartości ⁸⁷Sr/⁸⁶Sr, lecz w pobliżu pewnego stałego E_Nd. Ten wyraźny trend może być spowodowany efektem domieszania subdukowanej oceanicznej skorupy zawierającej zarówno bazalty, jak też morskie sedymenty do magm generowanych poniżej łuków. Stosunek ⁸⁷Sr/⁸⁶Sr jest we współczesnych wodach oceanicznych większy niż w MORB, co powstało w wyniku dowożenia przez rzeki materiału ze starych, bogatych w Rb kontynentów. Zawartość Nd w morskich wodach jest bardzo mała, ponieważ pobyt wszystkich REF, jest w tych wodach stosunkowo krótki. Jeśli woda morska w strefach oceanicznych grzbietów hydrotermalnic zmieniała bazalty oceanicznego dna, to te bazalty, jak też sedymenty mogły wchłaniać więcej radiogenicznego strontu a pozostawiać niezmienione stosunki Nd. Takie też pozostały one w magmach stref subdukowanych i rozprowadzanych w łukach wyspowych.

Ryc. 5.13. Blokdiagram przedstawiający schematycznie środowiska geotektoniczne generowania magm bazaltowych i Ich wartości w zależności od głębokości, stopnia zubożenia i /.homogenizowania płaszcza. Podana jest także wartość dla skorupy kontynentalnej

Objaśnienia w tekście

Kontynentalna skorupa ma na tym diagramie swoje zdecydowane położenie, zgodne z podanymi wyżej wynikami badań i kalkulacjami. Na blokdiagramie (ryc. 5.13) przedstawione są schematycznie środowiska geotekto-niczne generowania magm bazaltowych i ich wartości Z_Nd w zależności od głębokości, stopnia zubożenia i zhomogenizowania płaszcza. Podana jest też wartość ^dla skorupy kontynentalnej.

Materiały do tego rozdziału łącznie z rysunkami zaczerpnięte zostały z podręcznika McBirneya (1984).