308 4

$ METAL* UCH STOPY

—— ">^dh>>Cn‘' ^ °^{J 2 d}° ^22% ' « /adresie od 350 do 900    ieiiw* maleje

wzrostem wyirzymaMc, wydMeme

Żeliwo dągliwa    _hia(fg0 prw/ obróbkę c.cpln.i Ze w/g|_{Wu (}

Mm o C,Kim ' Oirtymw**'..    _W,. _f:,mr > perlity^

jtrukturę wyrórn.a mc ielmweiK    ^ _pr/„ _wyiM/enlc odlew/,„ „ _<e

A-/r»r> .r-ip/o*'- _r; podc/as wyżarzenia następuie roękUl _u._lrf bi«fcpo u    (oddy fundowanie węgla /. odlewu do

tylu (ftjC -• 3re + w

pieca}.    nfr/vmuic się przez wyżarzenie odlewów w _aiłł,

_h^^/MT SS wyżarzani* następuje jedynie rozkład cementytu , t*,,^ sferze Obojętnej. Pod •    grafitu w kształcie prażonej kukurv_d/,

?&jZi£2Z-£* *»"»“'^'rr ■ ">

ciągH"* perlityczn* otrzymuje się podobnie jak żeliwo ciąg_llw

„me z rym że gracji ulega jedynie cementyt pierwotny , wtórny. Sche**

“Z'i cicnlnej w celu uzyskania żeliwa aągltwego czarnego , perl,tycznego _poka

rarnor' „rw.u\7\ do rozkładu cementytu ledeb _rj

RYS. 8.8 Schemat obróbki cieplnej stosowanej do wytwarzania z żeliwa białego żeliwa ciągliw_CK< czarnego lub pcrlityczncgo

Żeliwo ciągli we jest oznaczane symbolami literowymi: W - białe. B - czarne. P - perlityczne i liczbowymi (PN-92/H-83221). Liczba dwucyfrowa po literze oznacza minimalną wytrzymałość na rozciąganie podzieloną przez dziesięć, a następne dwie cyfry po kresce - wydłużenie. Na przykład W 35-04 oznacza żeliwu ciągliwe białe o minimalnej wytrzymałości na rozciąganie 350 MPa i wydłużeniu minimalnym 4% Minimalna wytrzymałość na rozciąganie żeliwa ciągliwego zawiera się w przedziale 300 - 800 MPa, natomiasi minimalne wydłużenie /mienia się od I do 12%. 7jc wzrostem R_m wydłużenie maleje.

Z analizy własności mechanicznych żeliw- szarych wynika, że zależą one oj struktury osnowy oraz od kształtu, ilości, wielkości i rozmieszczenia fazy grafitowej.

_Ni_ftiwiC^{ks?y wpływ na wlasno4ci} plastyczne ora/, odporność na pękanie żeliw ma ' ,fll. Zc względu na to. żc jest on miękki i kruchy, jego wydzielenia mogą być At^olvanc j^#k° ^P°^ry . !^{uh puslkl w} materiale. Z tej przyczyny najmniejszą " _tvc/ność ' odporność na pękanie mają Żeliwa z grafitem płatkowym o ostrych wavu*d^/,ach (działanie karbu). Żeliwa, w których wydzielenia grafitu są kuliste,

‘ j_c i równomiernie rozmieszczone w osnowie, mają najlepsze własności plastycz-" ^jasności wytrzymałościowe żeliwa na ściskanie są znacznie leps/e niż na ^K/ uiganiCł ^co i^{csl s}P°^w°d°^wanc zamykaniem się porów podczas ściskania.

. przeciwieństwie do ich rozwierania się podczas rozciągania Własności wy-".yrnatośeiowe teliwa o takim samym kształcie, wielkości i ilości cząstek grafitu ¹ w/rostem ilości węgla związanego, natomiast własności plastyczne maleją, i irdość i wytrzymałość na ściskanie żeliw są. ogólnie biorąc, w niewielkim stopniu j_c>.ne od kształtu cząstek grafitu.

pomimo małej wytrzymałości na rozciąganie oraz. małej ciągłiwości odporności na pękanie żeliwo szare jest atrakcyjnym tworzywem, gdyż charakteryzuj⁶

' l) dobrą wytrzymałością na ściskanie.

2)    dużą zdolnością do tłumienia drgań.

3)    bardzo dobrą skrawalnością (zwłaszcza w przypadku grafitu płat-₀ ^óry powoduje łamanie się wióra),

4)    dobrą odpornością na ścieranie (wydzielenia grafitu absorbują smar, _m,ękki i bliski grafit jest również środkiem smarującym).

*    5) łatwością nadawania skomplikowanych kształtów < /.e względu na niską

_craturę topnienia i małą lepkość ciekłego żeliwa). ^lC ^    6) niskim kosztem wytwarzania wyrobów.

Żeliwa stopowe

Rozmaitość żeliw stopowych jest duża. Pierwiastki stopowe dodaje się do żeliw w celu nadania im pożądanych własności, jak np. odporności na korozję, kwaso-odpomości. żaroodporności lub polepszenia własności mechanicznych.

8.3. Stopy metali nieżelaznych

Ponieważ istnieje bardzo duża różnorodność stopów metali nieżelaznych, omówione /ostaną tylko najbardziej typowe. Ze względu na sposób wytwarzania stopy metali nieżelaznych dzieli się zwykle na odlewnicze oraz do obróbki plastycznej. Niektóre stopy mogą być stosowane zarówno w postaci odlewów, jak i w postaci obrobionej plastycznie. Zc względu na odmienne metody formowania składy chemiczne stopów do obróbki plastycznej są zwykle inne niż stopów odlewniczych. Stopy do obróbki plastycznej nie zawierają zwykle cutektyki. natomiast w stopach odlewniczych eutektyka jest korzystna, gdyż zc względu na niską temperaturę topnienia oraz

309