208 209

przedsionkowe lub tętno żylne ujemne. U osób zdrowych tętno to nie daje się wykryć oglądaniem ani obmacywaniem żył szyjnych. Wyraźne fa I o w a n i e (undulatio) tych żył staje się widoczne dopiero wtedy, gdy przy zwiększeniu utrudnienia odpływu krwi do prawego przedsionka zastawki nad opuszką żyły szyjnej wewnętrznej nie domykają się. Żyły szyjne wtedy silnie nabrzmiewają w okresie skurczu przedsionka a rozkurczu komory, zapadając się w okresie jego skurczu. Jest to tętno żylne ujemne patologiczne, zwane też tętnem żyłnym przedsionkowym patologicznym. W przypadkach jednoczesnego migotania przedsionków może być ono kilkakrotnie częstsze niż tętno w tętnicy szyjnej. Rozpoznaje się je po tym, że ucisk falującej żyły w środkowej części jej przebiegu na szyi wywołuje zapadnięcie żyły w części dosercowej i narastające rozszerzenie w części obwodowej.

W niedomykalności zastawki trójdzielnej (organicznej, czy też czynnościowej), gdy zastawki nad opuszką żyły szyjnej wewnętrznej nie przeszkadzają utorowaniu sobie przez krew drogi do żył szyjnych w okresie skurczu komory, powstaje tętno żylne dodatnie, czyli komorowe. Spostrzega się je także w przypadkach skojarzenia otwartego otworu owalnego z niedomykalnością zastawki dwudzielnej. Tętno żylne komorowe jest zawsze wyraźniejsze po prawej stronie szyi, prawa bowiem żyła bezimienna przebiega bardziej pionowo. Tętno żylne komorowe rozpoznaje się po tym, że gdy się uciśnie żyłę szyjną w środkowej części jej przebiegu na szyi, tętnienie żyły trwa nadal równocześnie ze skurczami prawej komory w dosercowym odcinku żyły, natomiast znika w części żyły ku obwodowi od uciskanego miejsca.

Zarzucanie krwi podczas skurczu prawej komory z prawego przedsionka do dolnej żyły głównej, charakteryzujące niedomykalność zastawki trójdzielnej, wywołuje wyraźne tętno żylne wątroby. Poprzedza ono tętno komorowe w żyłach szyjnych, ponieważ dolna żyła główna przy ujściu do prawego przedsionka nie ma zastawki, natomiast istnieje zastawka ponad opuszką żyły szyjnej.

Tętno żylne wątroby wykrywa się przy ustawieniu słuchawki w prawym podżebrzu na zewnątrz od prawej linii środkowej obojczykowej. Ten sposób badania umożliwia odróżnienie tętna żylnego wątroby od tętnienia udzielonego wątrobie przez tętnicę główną brzuszną,które czasami stwierdza się w nadbrzuszu.

PRZEŁYK¹

Przełyk jest dostępny oglądaniu i obmacywaniu jedynie w górnej jego części. Mianowicie w dolnej części szyi, przeważnie na lewo od tchawicy, można stwierdzić uchyłek przełyku w postaci workowatego wypuklenia, pojawiającego się po spożyciu pokarmu. Uchyłki przełyku cechuje to, że uciskając palcami wypuklenie można jego zawartość odprowadzić z powrotem do przełyku i w ten sposób na pewien czas uchyłek opróżnić.

W przypadkach znacznego wrzecionowatego rozszerzenia przełyku oraz w przypadkach większych uchyłków przełyku czasami stwierdza się przytłumienie przy kręgosłupie. Opukiwanie ma jednak bardzo małe znaczenie w klinice chorób przełyku.

BRZUCH

DANE TOPOGRAFICZNE

Dla orientowania się w umiejscowieniu zmian w brzuchu dzieli się go na kilka okolic (ryc. 98) przez przeprowadzenie na przedniej ścianie brzucha następujących linii:

1)    linii poprzecznej łączącej od przodu najwyższe punkty kości biodrowych;

2)    linii poprzecznej łączącej ze sobą przednie końce dziesiątych żeber, a przebiegającej o 3—5 cm powyżej pępka;

3)    linii pionowych, przeprowadzonych nieco ku środkowi od przedłużonych linii środkowych obojczykowych.

Linie poprzeczne dzielą przednią ścianę brzucha na 3 okolice,mianowicie:

nadbrzusze (epigastrium);

śródbrzusze (mesogastrium);

podbrzusze (hypogastrium).

Wymienione wyżej linie pionowe dzielą każdą z tych okolic na trzy części.

W nadbrzuszu odróżnia się:

1)    nadpępcze, czyli okolicę nadpępkową (regio epigastrica);

2)    po obu jego stronach podżebrze prawe i lewe (hypochondrium dextrum et sinistrum s. regio hypochondriaca dextra et sinistra)..

U Zarys ogólnej diagnostyki

209

1

Adaptował prof. Tadeusz Orłowski