336

Ryt 15.7. Szybkość wyrównywania się stężeń danej substancji po oł>u stronach błony zależy od przepuszczalności błony dla cząstek lej substancji. Im większa przepuszczalność błony, tym szybciej dochodzi do wyrównana stęZcń. Na rybnie cząsteczkom od A do E odpowiada malejąca przepuszczalność błony.

cząsteczek pozbawionych ładunku elektrycznego jest wprost proporcjonalny do wartości bodźca, którym jest gradient stężeń substancji dyfundująecj. Charakterystyczną cechą transportu za pośrednictwem białek transportujących jest fakt. iz liczba molekuł białkowych na pow ierzchni błony danej komórki jest ograniczona. Rezultatem tego jest nasycenie strumienia transportu Transpon za pomocą nośników niezależnie od tego. czy jest to transport bierny czy aktywny, podlega zatem ograniczeniom wynikającym z liczby nośników. Proces, w wyniku którego białka transportujące przenoszą transportowane cząsteczki przez błonę komórkową, przypomina w swojej dynamice reakcję enzym-substral (opisaną prawem Michaclisa-Mcn-ten). Gdy nośniki są nasycone Ibrak wolnych nośników - brak wolnych enzymów katalizujących reakcję), strumień J przenoszonej substancji osiąga wartość maksy-malną J^ (odpowiada to maksymalnej szybkości katalizowanej reakcji chemicznej). Jednocześnie każdy nośnik posiada charakterystyczną dla siebie stalą w 14/ama A* danej transportowanej cząstki określaną na podstawie stężenia transportowanych

cząstek, gdy ich strumień osiąga połowę wartości strumienia maksymalnego

(ryc. 13.5).

Omówione pokrótce procesy transportu są zagadnieniem niezwykle istotnym z punktu widzenia fizjołogii organizmów Żywych. Zakłócenie transportu przez błony prowadzić mote do wielu poważnych chorób, natomiast umiejętność oddziaływania na transport przyspieszania go lub zwalniania - wykorzystana może być do

336