374 375

Kartografiaa sytleiny informacji geogalicmej

-jak zmiany położenia wyróżnionych obiektów lub ich wybranych cech mogą wpływać ”    na inne obiekty; a nawet na całe środowisko geograficzne analizowanego obszaru (tego

typu analizy są bardzo istotną właściwością GIS; umożliwiają prace nad modelami przestrzeni geograficznej, wykorzystywanymi do prognozowania, np. rozprzestrzeniania się fali powodziowej, zagrożeń wynikających z awarii lub katastrof zakładów chemicznych).

W procesie opracowania i funkcjonowania GIS możemy wyróżnić następujące etapy:

-    pozyskiwanie i gromadzenie danych.

-    wprowadzanie danych do bazy danych.

- - przetwarzanie i analiza danych.

-    udostępnianie wyników analiz.

-    wykorzystanie wyników.

Realizację tych etapów zapewniają odpowiednio dobrane elementy systemu:

f- baza danych geograficznych.

3    - sprzęt komputerowy

£ £    - oprogramowanie systemowe i zarządzania bazą danych,

- pakiety użytkowego oprogramowania towarzyszącego. jP - twórcy i użytkownicy systemu.

Danym gromadzonym w bazach przypisywane są trzy podstawowe cechy:

i

rn

-g

-r

O

- odniesienie przestrzenne, charakteryzowane położeniem obiektu w określonym układzie współrzędnych (najczęściej stosowany jest układ współrzędnych geograficznych - aktualnie układ globalny WGS-84) oraz relacjami topologicznymi, tj. relacjami obiektu z innymi obiektami przestrzennymi, np. relacjami sąsiedztwa, przecinania się linii, wyrażąjącymi wząjcmnc względne rozmieszczenie obiektów punktowych, liniowych i powierzchniowych;

-    atrybuty opisowe, charakteryzujące obiekty pod względem jakościowym i ilościowym, np. nazwy miejscowości, liczba mieszkańców, struktura ludności według pici, wieku, zatrudnienia, poziom i struktura produkcji przemysłowej, rolnej;

-    odniesienie czasowe, określające aktualność danych i charakteryzujące dynamikę zmian obiektów, np. rok lub data dotyczące liczby ludności czy wielkości produkcji.

W zależności od przyjętej technologu zbierania i zapisu danych wyróżnia się następujące ich typy:

. - dane matrycowe - macierze wartości łub charakterystyk odnoszących się do punktów - - przestrzeni rozmieszczonych w postaci regularnej siatki;

->, •? *- dane rastrowe - mapy i obrazy lotnicze oraz satelitarne przedstawione w postaci ft- ,2 uporządkowanego w kolumny i wiersze zbioru elementów powierzchniowych obrazu - T5 (tzw. pikseli);

- dane wektorowe opisujące rzeczywistość jako zbiór punktów, linii i obszarów zamkniętych wyznaczających obiekty przestrzenne oraz atrybuty wyodrębnionych obiektów, a także relacje przestrzenne pomiędzy obiektami. W systemach informacji geograficznej obiekty mogą być zarówno przedmiotami realnymi (np. las. rzeka), jak i abstrakcyjnymi (np. granica administracyjna).

l)ane wektorowe/Jako numeryczna reprezentacja punktów. Unii i granic obszarów, powinny być zapisywane w określonym układzie współrzędnych/ które jednoznacznie definiują odniesienie przestrzenne- obiektów. Podobnie ma się sprawa odniesienia danych matrycowych. Natomiastźffape xaslróSi?jwymągają_zM;\>*yczaj odpowiedniego przekształcenia, zwanego kalibracją, doprowadzającą obraz rastrowy do takiego usytuowania w określonym układzie współrzędnych, aby poszczególnym pikselom można było przypisać współrzędne zgodne ze współrzędnymi obiektów (części obiektów) obrazowanych przez te piksele.

^Proces kalibracjiobrazu rastrowego wymaga znajomości współrzędnych określonej liczby pikseli tego obrazu w układzie, doktórego obraz rastrowy jest przekształcany. Te piksele są nazywane punktami dostosowania. Ich liczba zależy od stopnia skomplikowania algorytmu przekształcenia obrazu rastrowego (ryc. 12.1).

Ryc. 12.1. Obrazy rastrowe:

A - bezpośrednio po skanowaniu oryginału w postaci mapy „papierowo)" (przed kaNbracją).

B- po przekształceniu (kakbraciO z wykorzystaniem 4 punktów dostosowanio (pikaata narożna obrazu)

Podstawowym, składnikiem każdego systemu informacji geograficznej jest baza danych. Najbardziej rozpowszechniona jest Hybrydowa struktura baz danych , polegająca na operowaniu układem dwóch ściśle powiązanych baz danych. Jedną z nich jest baza geometryczna. ₍ przechowująca wyłącznie dane przestrzenne, druga natomiast (atrybutowa) zawiera dane

_375