38 39 2

Po obu stronach trzonu kręgowego wyrastają wyrostki poprzeczne, a z tyłu łuku kręgu wychodzi wyrostek kolczysty. Wyrostki te tworzą punkty przyczepu mięśni i dźwignie dla mięśni, dzięki czemu dopiero możliwy jest ruch kręgosłupa.

Kręgosłup, dzięki zróżnicowanemu ustawieniu stawów kręgowych w poszczególnych odcinkach dwukrotnie wygina się przyjmując kształt litery S. Pozwala mu to sprężynować i wyrównywać uderzenia oraz obciążenia. Wygięcia w poszczególnych odcinkach kręgosłupa przyjmują nazwy w zależności od kierunku. I tak lordoza jest to wygięcie do przodu odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, a kifozą nazywamy wygięcie do tyłu w odcinku piersiowym kręgosłupa. Gdybyśmy mieli do czynienia z całkowicie prostym kręgosłupem, to przy zwykłych obciążeniach zostałby on przedwcześnie zniszczony, nie mówiąc o tym, że przekazywałby na głowę i miednicę nietolerowane przez nie siły.

Staw kręgowy z powierzchniami stawowymi

J. Trzon kręgu

2.    Ł.uk kręgu

3.    Wyrostek poprzeczny

4.    Wyrostek kolczysty

5.    Włókna nerwowe

6.    Krążek międzykręgowy

Stawy kręgowe przez sposób ustawienia swoich powierzchni stawowych dają pojedynczym odcinkom kręgosłupa różnorodne możliwości ruchu. Odcinek szyjny kręgosłupa jest dzięki położeniu stawów kręgowych odcinkiem najbardziej ruchomym. Pozwala na ruchy we wszystkich prawie płaszczyznach. Ma to duże znaczenie, albowiem obracając głową możemy oglądać całe nasze otoczenie. Odcinek piersiowy kręgosłupa, jako odcinek środkowy, jest względnie mało ruchomy. Jest to wynikiem stabilizacji tego odcinka przez żebra i mostek. Odcinek lędźwiowy jest z kolei bardziej ruchomy, umożliwiając szczególnie ruchy zgięcia i wyprostu, mniej natomiast ruchy skrętne.

Każde odejście od normalnej, prawidłowej pozycji kręgosłupa, na przykład jego nadmierne wygięcie w odcinku lędźwiowym (hiperlordoza) podczas dłuższego stania, przy nadwadze lub podczas częstych prac wykonywanych w pochylonej pozycji powoduje, że wrażliwe struktury stawowe nie są obciążane równomiernie. Nacisk na powierzchnie stawowe koncentruje się na mniejszych powierzchniach i jest w związku z tym stosunkowo większy. Struktury więzadłowe są wówczas zbyt rozciągnięte i może dojść do bolesnych przeciążeń pojedynczych segmentów kręgosłupa, a co za tym idzie, do jego wcześniejszego zniszczenia.

Budowa i funkcja krążków międzykręgowych

Krążek międzykręgowy jest relatywnie prostym tworem, jednakże jako część składowa kręgosłupa może powodować jego najcięższe dolegliwości.

Krążki między kręgowe mają powierzchnię około 5 cm i różną wysokość w poszczególnych odcinkach kręgosłupa: w odcinku szyjnym około 3 mm, w odcinku piersiowym — 5 mm i w odcinku lędźwiowym — 9 mm. Składają się one z pierścieni utworzonych ze struktury włóknistej; można je porównać do pasterków cebuli. W środku każdego krążka znajduje się położone centralnie galaretowate jądro. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z bardzo chłonnych makromolekuł. Połączony jest silnie strukturami wię-

39