484

Ostróżeczka polna —* Perz właściwy — Pięciornik, gęsi 475

Surowiec. Surowcem są kłącza perzu — Rhiz Agropyri (syn. Gra-Tninis) FP III. Ususzone kłącze jest długie, walcowate, sprężyste, w środku puste. W węzłach kłączy występują ślady po delikatnych korzeniach i resztkach pochew liściowych. Barwa surowca jest słomkowożółta, powierzchnia lśniąca, smak słodkawy; zapachu brak. Kłącze zawiera związki śluzowe, saponinowe, glukozy d wanilinowy, wielo cukier, trytycynę i nieco związków krzemu. Surowiec powinien być dobrze oczyszczony z korzeni i pochew liściowych występujących w węzłach. Wilgotność — najwyżej 12%. Zapotrzebowanie dość duże.

Zastosowanie. Kłącze perzu jest stosowane w lecznictwie jako lek moczopędny. Jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Używa się niekiedy jako paszy, po zmieleniu może być używany nawet jako dodatek do chleba.

Zbiór. Rozłogi perzu zbiera się jesienią lub wczesną wiosną przed: rozpoczęciem wegetacji. Są one wówczas bardziej soczyste i mięsiste. Zbierane w okresie letnim są raczej słomiaste, cienkie i wiotkie. Zbiera się z pól zachwaszczonych perzem przez wybronowanie lub wygrabianie rozłogów, następnie dokładnie myje się i suszy w suszarni naturalnej, na słońcu lub w suszarni ogrzewanej. Po dokładnym ususzeniu należy oczyścić, okruszyć z korzeni przybyszowych przez omłócenie i odsianie albo przez przetarcie na sitach. Ręcznego obrywania korzeni w masowej produkcji nie stosuje się.

Z 3 kg świeżych kłączy otrzymujemy około 1 kg suszu. Żle ususzony surowiec przy przechowaniu tęchnie i pleśnieje. Rozłogi powinny być koloru kremowego lub jasnosłomkowego, wałeczkowate, długie, czyste, bez korzeni i bez pędów nadziemnych. Opakowanie daje się ńormalne. Przechowuje się w dziale surowców obojętnych.

46. Pięciornik gęsi — Potentilla anseńna L.

<Inne nazwy: srebrnik, gęsiówka, gęsie ziele, drabinki, gęsia trawa, dziewicze ziele) Rodzina: Różowate — Rosaceae

Pięciornik gęsi rośnie w całej Polsce na łąkach, przydrożach, na pastwiskach, polach i odłogach, w miejscach udeptanych, często tam, gdzie pasą się gęsi, tworząc nieraz zwarte skupienia.

Jest to bylina niska, płożąca się, o licznych, cienkich rozłogach nadziemnych (jak truskawki, poziomki) barwy brunatnopomarańczowej. W węzłach rozłogów wyrastają różyczki liści i pojedyncze kwiaty na delikatnych, prostych szypułkach. Liście są charakterystyczne, pierzastodziel-ne, od spodu srebrzysto owłosione (stąd nazwa srebrniki), z wierzchu zielone. Kwiaty pięciopłatkowe, jaskrawożółte, promieniste. Kwitnie całe lato. Na glebie żyznej, wilgotnej rośnie bujnie, liście jednak są na ogół