Pięciornik gesi

zioła i chwasty

Nazywany często drabinką, złotnikiem lub srebrnikiem rośnie u nas najczęściej na łąkach, pastwiskach, nad brzegiem wód, przy drogach, a niekiedy i na podwórzach.

Jest niską byliną o silnie rozgałęzionym kłączu wytwarzającym tuż przy ziemi rozetkę liści, złożonych z wydłużonych, pod spodem srebrzyście owłosionych listków (stąd nazwa srebrnik). Jego drobne, złoci-stożółte kwiatki zakwitają na długich szypułkach w węzłach łodyg.

W wielu krajach północnej Europy z młodych pędów pięciornika kiedyś sporządzano wzmacniające sałatki, a jego wysuszone kłącza były popularną namiastką herbaty. Na Ukrainie pięcior-nikowe ziele zaparzano mlekiem i taki napój miał, nie drażniąc nerek, zwiększyć wydzielanie moczu. Na Litwie i Łotwie herbatką ze srebrnika leczono astmę. W lecznictwie wielu krajów lekko zmiażdżone liście stosuje się do okładów przy reumatyzmie i żylakach.

Obecnie do celów leczniczych najczęściej używa się ziela pięciornika gęsiego zebranego od maja do września. Zawiera ono znaczne ilości flawonoidów (między innymi kwercetynę i kemferol), garbników katechinowych, saponin, związków śluzowych, steroli i witaminy C.

Lecznictwo współczesne wyciągi z ziela pięciornika gęsiego zaleca jako środek przeciwbiegunkowy. Dzięki obecności garbników łagodzą one stany zapalne błon

Pięciornik gęsi

Teresa Lewkowicz-Mosiej

42 NATURA I TY

rżeniach trawienia, którym towarzyszą bóle brzucha i wzdęcia, nieregularne wypróżnienia i kolka jelitowa. Są również pomocne przy bolesnym miesiączkowaniu oraz w początkowym okresie niewydolności wieńcowej. Ponadto srebrnik zalecany jest w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej, gardła i krtani, szczególnie gdy ma miejsce nadmierne wydzielanie śluzu. Jego właściwości ściągające są wykorzystywane do leczenia hemoroidów (kompresy, nasiadówki), do płukania jamy ustnej i gardła w sta

Odwar

łyżkę stołową ziela pięciornika gęsiego zalać szklanką wrzątku, gotować powoli pod przykryciem około 3 minuty. Odstawić na 10 minut, odcedzić. Pić po 1/4 szklanki 2-3 razy dziennie pojedzeniu przy problemach z żołądkiem i nadmiernych skurczach macicy np. podczas miesiączkowania.

Napar

łyżkę rozdrobnionego ziela zalać szklanką wrzątku i odstawić pod przykryciem na 15 minut. Pić po 1/2 szklanki 3 razy dziennie w zaburzeniach trawienia, w niestrawności i biegunce oraz w leczeniu hemoroidów.

Kompres

2 łyżki ziela zagotować w 1/2 litra wody. Odstawić na 20 minut. Przykładać kompres na chore miejsca przy hemoroidach oraz w zapaleniu odbytu, sromu, a po wyschnięciu ponownie zwilżyć i nasączyć wywarem.

śluzowych i hamują drobne krwawienia z naczyń włosowatych. Flawonoidy (zwłaszcza lcwercetyna) i witamina C uszczelniają z kolei naczynia krwionośne. Działają przy tym rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli, przewodu pokarmowego i naczyń wieńcowych. Związki goryczkowe pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, ułatwiając w ten sposób trawienie. Działają również rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i macicy, zwłaszcza w stanach jej nadmiernych skurczów.

W związku z tym odwary z ziela stosuje się przy biegunkach, zabu-

nach zapalnych oraz w pleśniawce i zapaleniu dziąseł. Wyciąg z ziela wchodzi w skład preparatu Cholagogum używanego w chorobach wątroby, kamicy żółciowej, przy przewlekłym zapaleniu trzustki i woreczka żółciowego. ■

(Potentilla ansenna

NATURA I Ty 43