467

458 Rośliny ze stanowisk naturalnych

Surowiec. Surowcem są liście lepiężnika — Fol. Petasitidis. Są to ususzone liście ogonkowe; dolna ich strona kutnerowato owłosiona, górna — jasnozielona. Liście mają kształt nerkowaty; dochodzą do 60 cm szerokości. Smak jest śluzowaty; zapachu brak. Surowiec zawiera olejek, śluzy, cukry i trochę goryczy.

Liście lepiężnika są często mieszane i mylone z liśćmi podbiału. Zapotrzebowanie bardzo małe; należy zbierać tylko na zamówienie.

Zastosowanie. W medycynie ludowej używany jest jako środek napotny i moczopędny i jako lek osłaniający przy bólach gardła.

Zbiór. Sposób zbioru i dalsze postępowanie z liśćmi lepiężnika jest takie samo, jak z liśćmi podbiału. Nie należy jednak mieszać tych dwóch surowców ani przy zbiorze, ani przy suszeniu lub pakowaniu. Z 5 kg świeżych liści lepiężnika otrzymuje się około 1. kg suszu.

33. Lipa —- Tilia L.

Lipa drobnolistna — Tilia cordata Mili.

(Syn, Tilia parvifolia Ehrh., T. ulmifolia Scop.)

Lipa szerokolistna — Tilia platyphyllos Scop.

(Syn. Tilia grandifolia Ehrh.)

Rodzina: Lipowate — Tiliaceae

Surowce lecznicze produkuje się z obu gatunków. Są to drzewa wszystkim znane, różniące się między sobą tym, że lipa szerokolistna kwitnie około 2 tygodni wcześniej, zwykle w połowie czerwca, ma liście nieco większe, spodem zielone, zwłaszcza na nerwach miękko owłosione, kwiatostany 2—5 kwiatowe, zwisie; natomiast lipa drobnolistna ma liście mniejsze, pod spodem sinawe, o wzniesionych kwiatostanach z 5 do 8 kwiatów. Nie należy zbierać kwiatów z lipy srebrzystej o liściach od spodu gęsto owłosionych, białosrebrzystych, o kwiatach z nieprzyjemnym zapachem.

Surowiec. Kwiatostan lipy — Injl. Tiliae FP III. U lipy drobno-listnej kwiaty są zebrane po kilka lub kilkanaście w kwiatostan, u lipy szerokolistnej — po dwa do siedmiu. Kwiatostan w połowie długości szy-pułki zrośnięty jest z listkiem skórzastym zwanym podsadką. Kwiaty są lekko żółte. Podsadka jest jasno-żółto-zielona, odgięta, wyraźnie unerwiona. Surowiec ma smak śluzowaty, słodkawy, lekko ściągający; zapach słaby, przyjemny. Zawiera ciała czynne: śluz, garbniki, ślady olejku, saponiny i witaminę C oraz bliżej nieznany glukozyd wywołujący poty.

Surowiec powinien być lekki i puszysty. Nie może zawierać kwiatów zbrązowiałych, przekwitłych, owoców, liści i gałązek. Wilgotność — najwyżej 12°/o. Zapotrzebowanie bardzo duże.