54 55 2

W ostrym zapaleniu opłucnej chorzy początkowo zazwyczaj leżą na zdrowym boku, gdyż w tym położeniu bóle w chorym boku są słabsze, natomiast gdy nagromadzi się w jamie opłucnej dużo wysięku, chorzy leżą przeważnie na chorym boku, by uniknąć większego ucisku płuc i nie utrudniać oddychania. Gdy wysięku jest bardzo dużo, chorzy przeważnie siedzą lub na wpół siedzą.

W ostrym rozlanym zapaleniu otrzewnej chorzy leżą nieruchomo na wznak z dolnymi kończynami zgiętymi w stawach kolanowych i biodrowych. W wielu innych chorobach położenie chorych jest także dość znamienne.

W tetralogii Fallota polegającej na ubytku w przegrodzie komo-rowej serca skojarzonym ze zwężeniem tętnicy płucnej, przerostem prawej komory i przesunięciem tętnicy głównej w prawo, tak iż siedzi ona okrakiem nad brakującym przedłużeniem przegrody komorowej, dziecko nieraz już po kilku lub kilkunastu krokach przybiera pozycję kucania, a niektóre dzieci zachowują ją nawet podczas snu. Inne dzieci z tą wadą wrodzoną wolą pozycję siedzącą lub leżącą na wznak albo na boku niż położenie pionowe. Takie zachowanie się w tetralogii Fallota zależy od tego, że wymienione pozycje zapewniają tym chorym lepsze utlenowanie krwi tętniczej w związku ze zmniejszeniem przedostawania się krwi żylnej w tych położeniach do tętnicy głównej.

W przypadkach tętniaka tętnicy głównej brzusznej chorzy czasami przybierają położenie na czworakach lub na brzuchu, gdyż w takiej pozycji doznają pewnej ulgi, zależnie od zmniejszenia ucisku przez tętniak splotu słonecznego i nerwu trzewnego.

BUDOWA CIAŁA V

Budowa ciała zależy przede wszystkim od rozwoju kośćca. Odróżnia się budowę ciała mocną, średnią i wątłą. Kretschmer odróżnia budowę leptosomicz-ną, asteniczną, która stanowi skrajny wyraz budowy leptosomicznej, krępą, czyli pykniczną, atletyczną i postacie pośrednie.

Biorąc ogólnie, budowę asteniczną (ryc. 2) charakteryzują: nieznaczny rozrost w wymiarze poprzecznym wszystkich miękkich części ciała (twarzy, szyi, tułowia, kończyny) oraz wszystkich tkanek (skóry, tkanki tłuszczowej, kości, układu naczyniowego).

Cechami budowy leptosomicznej (ryc. 3) są:

Wzrost raczej wysoki, skóra wiotka, cienka, blada, stan odżywienia upośledzony, mięśnie wiotkie, kości cienkie, głowa mała, ani wąska, ani okrągława, nos wydłużony, zaostrzony, żuchwa niedokształcona, cofnięta ku tyłowi, lecz w mniejszym stopniu niż w budowie astenicznej, twarz przy oglądaniu z boku o wyglądzie kątowym, przy oglądaniu od przodu kształtu jajowatego skróconego. Owłosienie na głowie jest gęste, włosy długie i długotrwałe, w przeciwieństwie do słabego owłosienia innych części ciała. Nadto dla budowy leptosomicznej są charakterystyczne: długa, wąska, płaska klatka piersiowa, wąskie barki, długa, cienka szyja, długie kończyny i tułów o kształcie walcowatym.

a

Ryc. 2. Budowa astemczna: u — od przodu; b — z boku.

b

Ryc. 3. Budowa leptosomiczna: a — od przodu; b — z boku.