596 597 2

Koszenila kaktusowa — Dąctylopus cacti, żyje na opuncjach w Meksyku, wytwarza czerwony barwnik o znaczeniu przemysłowym.

Lakowiec azjatycki — Tardia lacca produkuje lak. z którego wytwarzany jest szelak.

Misecznik śliwowy — Lecanium corni jest szkodnikiem drzew owocowych i ozdobnych w naszym klimacie.

OWADY SKRZYDLATE O PRZEOBRAŻENIU ZUPEŁNYM — HOLOMETABOLA

Synonim: Endopterygola

Do grupy zaliczane są owady skrzydlate, u których w rozwoju pozazarod-kowym występuje stadium poczwarki. Stadia występujące przed poczwarką nie mają widocznych zewnętrznie zawiązków skrzydeł, które są ukryte w ciele w postaci tarcz imaginalnych (synonim: Endop tery goto).

Ryc. 226. Owady o przeobrażeniu zupełnym. A — wojsiłka, B — sieciarka. C — motyl, D — chruścik. E — chrząszcz. F — wachlarzoskrzydły, G — pchła. H — błonkówka, I — muchówka. J — wielkoskrzydły, K — wielbłądka

N a d r z ą d: Mecopteroidea

Nadrząd obejmuje gatunki, u których postacie dojrzałe mają słabo rozwinięty przedtułów. Narządy gębowe typowo gryzące, gryzące zmodyfikowane lub ssące. Skrzydła siatkowe lub błoniaste, u niższych rzędów obie pary podobne do siebie, u większości tylna para zmniejszona lub zredukowana. Larwy czerwiowate lub gąsienicowate, poczwarki głównie zamknięte, rzadko wolne.

Rząd: wo|siłkt — Mecoptera

Synonim Panorpina

Występują wśród drzew i krzewów, szczególnie w pobliżu strumieni Kosmopolityczne. Ok. 500 gatunków (w Polsce ok. 10). Żywią się szczątkami zwierząt, odchodami ptaków, nektarem kwiatów i częściami kwiatów Nie mają znaczenia gospodarczego.

Ciało mają smukłe (ryc. 226A). Cechą charakterystyczną jest wykształcenie głowy w postaci ryjka, opuszczonego w dół. na którego szczycie występują narządy gębowe gryzące. Na odwłoku krótkie cerci. U samców odwłok wzniesiony ku górze. Skrzydła siateczkowe.

Wojsiłka pospolita — Panorpa communis jest pospolita w Europie. Pośnieżek zimowy — Boreus hemalis, ze szczątkowymi skrzydła mi. występuje wczesną zimą na śniegu, niekiedy w dużych ilościach.

Rząd: chruściki — Trlchoptera

Postacie dojrzałe występują w otoczeniu zbiorników słodkowodnych i r/ek. larwy żyją w wodzie. Kosmopolityczne. Larwy stanowią ważny pokarm ryb. W Azji Wschodniej są szkodnikami upraw ryżu. Ok. 3 500 gatunków (w Polsce ok. 240).

Narządy gębowe u postaci dojrzałych silnie uwstecznione (nie występują szczęki I pary), przystosowane do zlizywania wody lub płynnego pokarmu. Skrzydła błoniaste (ryc. 226D), pokryte włoskami lub łuskami (rzadziej). Larwy czerwiowate lub kampoidalne. Odżywiają się roślinami wodnymi, szczątkami roślin, niektóre sporządzają z wydzielin gruczołów przędnych sieci łowne, do łapania glonów i drobnych zwierząt. Wiele larw buduje domki i w nich żyje. Domki budowane są tylko z przędzy, albo z materiałów obcych (ziaren piasku, skorupek mięczaków, szczątków roślin) połączonych przędzą. Domki mają strukturę i kształt charakterystyczny dla gatunku. Larwy budujące domki oddychają skrzelotchawkami, nie budujące — całą powierzchnią ciała.

Chruścik wielki — Phryganea grandis występuje w pobliżu wód stojących. Larwy budują domki w kształcie rurek z małych, spiralnie ułożonych szczątków roślin i przędzy.

Rząd: łuskoskrzydłe — Lepidoptera

Synonim: motyle

Motyle są kosmopolityczne, ale najliczniej występują w strefach tropikalnych i tam żyją największe (rozpiętość skrzydeł do 30 cm) oraz najpiękniej ubarwione. Ok. 150000 gatunków (w Polsce ok. 3000). Postacie dojrzałe są typowymi owadami lądowymi, żywią się nektarem kwiatów, niektóre pyłkiem. Są dzienne i nocne (ćmy). Larwy, typu gąsienic, są roślinożerne, żyją na roślinach, w ich tkankach: wewnątrz tkanki liściowej (minowce). w drewnie

597