5 sił Portera

3.2.1. Model „5 sił” Portera

O intensywności rywalizacji pomiędzy istniejącymi firmami w sektorze decydują następujące czynniki:

•    występowanie licznych albo zrównoważonych pod względem wielkości i znanych zasobów konkurentów prowadzi do niestabilności sektora, gdyż konkurenci mogą mieć skłonność do wzajemnego zwalczania się, natomiast sytuacja będzie odwrotna w przypadku sektora wysoce skoncentrowanego, gdzie lider rynku może odgrywać funkcję koordynującą;

•    powolny wzrost danego sektora powoduję sytuację znaczniej mniej stabilną od tej, w której szybki rozwój danego sektora umożliwia firmom osiąganie lepszych wyników jedynie poprzez rozwój równoległy z rozwojem całego sektora;

•    wysokie koszty stałe lub koszty składowania wywierają silny nacisk na pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych, co często prowadzi do eskalacji obniżek cen -naciski te powodują utrzymywanie się małych zysków w takich sektorach (np. przemysł papierniczy, aluminiowy, produkcja niebezpiecznych związków chemicznych, połów homarów);

•    brak zróżnicowania produktów (produkty są traktowane jako masowe) również może prowadzić do potęgowania się konkurencji cenowej i obsługowej, co powoduje szczególna niestabilność konkurencji w takich sektorach;

•    skokowy przyrost zdolności produkcyjnej (tzn. ekonomia skali produkcji narzuca duże skoki przyrostu zdolności produkcyjnej) sprzyja naruszaniu równowagi podaży i popytu w sektorze;

•    różnorodność konkurentów spowodowana różnicami wizji rozwojowych, celów, stanu i struktury zasobów a nawet pochodzeniem, osobowością i stosunkiem do firm macierzystych, może powodować poważne trudności w dokładnym odczytaniu wzajemnych zamiarów;

•    strategiczne zainteresowania przedsiębiorstwa mogą powodować destabilizację w sektorze, jeśli firma będzie skłonna dla prestiżu lub wiarygodności technicznej dokonywać ekspansji, nawet za cenę ewentualnego obniżenia rentowności;

•    bariery wyjścia czyli wszystkie te czynniki, które sprawiają, że firmy nadal konkurują w danej dziedzinie działalności, pomimo uzyskiwania niskiej stopy zysku lub wręcz osiągania strat - im tych czynników jest więcej, tym rywalizacja w sektorze jest bardziej zacięta. Do głównych źródeł barier wyjścia należą; na które składają: wyspecjalizowane zasoby, stałe koszty wyjścia, współzależności o charakterze strategicznym, przeszkody emocjonalne, restrykcje państwowe i społeczne).

Zagrożenie ze strony nowych oferentów zależy przede wszystkim od barier wejścia

oraz od oczekiwanych środków odwetowych możliwych do zastosowania przez obecne już

w sektorze firmy. Do głównych barier wejścia zalicza się:

•    korzyści skali, czyli obniżania jednostkowego kosztu wyrobu w miarę wzrostu wielkości produkcji w jednostce czasu. Ekonomia skali przeciwdziała wejściu, zmuszając wchodzącego do działania na dużą skalę i narażenia się na ostrą reakcję istniejących firm, bądź do działania na małą skalę i pogodzenia się z gorszą sytuacją kosztową, zaś obie sytuacje są niekorzystne dla potencjalnego wchodzącego;

•    zróżnicowanie wyrobów, czyli wyrobienie marki i posiadanie wiernych klientów przez istniejące firmy;

•    potrzeby kapitałowe związane z koniecznością zainwestowania ogromnych zasobów finansowych w nową dziedzinę;

•    koszty zmiany dostawcy, czyli jednorazowe koszty, które musi ponieść kupujący przerzucający się z wyrobów jednego dostawcy na wyroby innego;