649

ty mieó nadzieję, że intensywne badania przeprowadzone ostatnio nad mechanizmem oddziaływania ultradźwięków pozwolą na ustalenie takiej zależności.

5. Niezbędne jest przeprowadzenie w zakładach pracy pomiarów natężeń ultra-dźwięków przez wyspecjalizowane jednostki. Zaleca się również przeprowadzenie raz w roku audiometrycznych i neurologicznych badań kontrolnych pracowników.

Wyniki prac wielu autorów świadczą o konieczności obserwacji dynamiki zmian patologicznych u pracowników stykających s*ę z energią ultradźwięków. O wielkości potencjalnego zagrożenia decyduje natężenie dźwięku w obszarze największej koncentracji wiązki. Przy ocenie skutków absorpcji w metodzie impulsowej czas emisji impulsów jest wielokrotnie krótszy od całkowitego czasu badania. Część energii drgań cząsteczek zamienia się w energię termiczną, która podwyższa temperaturę ośrodka. Wielkość efektu termicznego zależy od natężenia fali oraz czasu jej działania, jak również od przewodnictwa cieplnego tkanki. Przy efektywnym natężeniu wiązki równym 1 W/m² u ssaków nie przekracza wzrostu temperatury o więcej niż o 3*C. Nawet niewielkie pr/egrzame trwające przez długi czas powoduje efekt termiczny, który powinien być brany pod uwagę. Mechaniczne skutki na-dźwiękowiania mogą ulegać wzmocnieniu w pobliżu kości. Przy silnym odbiciu mogą powstawać fale stojące, których amplituda jest dwukrotnie większa w porównaniu do amplitudy fal składowych.

Przy ocenie efektu biologicznego stosowania ultradźwięków należy brać pod uwagę dwa czynniki. Po pierwsze, efekty te występują powyżej progowych wartości poziomu nadźw iękow iania. Po wtóre, efekty te nic są wprost proporcjonalne do natężenia bądź czasu działania ultradźwięków. W syntetyczny sposób ujmuje to oświadczenie Komisja Efektów Biologicznych przy Amerykańskim Instytucie Ultradźwięków w Medycynie.

Naięzan* (W,W⁷)

Rsc. 19.11. Krzywa ilintnijąca możliwość wystąpienia efektów biologicznych nadźwięko-wlenia w zależności od czasu ekspozycji i natężenia ultradźwięków.

649