657

Ciśnienie w wodzie rośnie wraz z głębokością o około 101.3 kPa (1 aim) na każde 10 m głębokości, przy czym dokładna wartość lego ciśnienia zależy od gęstości wody. Znajdujący się pod wodą człowiek oddycha powietrzem lub odpow iednimi mieszankami pod ciśnieniem panującym na danej głębokości i działającym na całą powierzchnię ciała. Zmiana ciśnienia otaczającego człowieka powoduje zmianę ciśnień cząstkowych składników mieszaniny oddechowej, czego następstwem jest zakłócenie istniejącej uprzednio równowagi między środowiskiem gazowym a tkankami ustroju. Zmienia się przy tym ilość gazu obojętnego (He. N_;. H.) rozpuszczonego w ustroju, a zawartość tlenu decyduje o hiperoksycznym lub hi-poksycznym oddziaływaniu mieszaniny. Ze względu na odmienny charakter zaburzeń należy osobno omówić szkodliwości związane z okresem wzrastania (kompresji) i utrzymywania się podwyższonego ciśnienia (hiperbana). na przykład w przypadku zanurzenia się pod wodę. oraz występujące w czasie zmniejszenie ciśnienia (dekompresja), na przykład podczas wynurzenia.

Działanie biochemiczne podw yższonego ciśnienia powoduje zwiększenie ciśnień cząstkowych gazów wchodzących w skład powietrza lub mieszaniny oddechowej. Oddychanie gazem pod zwiększonym ciśnieniem cząstkowym może powodować w organizmie zmiany toksyczne związane z chemicznymi właściwościami tych gazów.

Zatrucie tlenem - toksyczny wpływ tlenu ujawnia się na głębokości większej niż 10 m. Prężność tego gaza jest w tych warunkach blisko 10 razy większa niż w normalnych warunkach oddechowych, a już. dwukrotny jego wzrost przy długotrwałym podawaniu jest szkodliwy. Objawami zatrucia tlenem jest porażenie dróg oddechowych i tkanki płucnej, szum w uszach, drżenie mięśni, objawy dychawicy, ślinotok i drgawki, pogorszenie ostrości widzenia oraz upośledzenie zdolności do rozróżniania barw.

Zatrucie azotem - azot stanowi 79% składu powietrza i wywiera ciśnienie równe 0.8 ciśnienia atmosferycznego. Zwiększające się ciśnienie powoduje wnikanie azotu do krwi. przy czym wy sycenie następuje szybko, natomiast najwolniej nasyca się tkanka tłuszczowa słabo ukrwtoni. a zatrzymująca 5-kmtme więcej azotu niż woda. Wzrastające ciśnienie azotu nasycającego tkankę nerwową pod coraz większym ciśnieniem cząstkowym powoduje powstanie halucynacji wzrokowych i słuchowych. euforię przy jednoczesnym obniżeniu zdolności umysłowych i fizycznych.

Zatrucie C0₂ - wzrost cząstkowego ciśnienia CO_: oraz upośledzony jego transport przez krew wskutek jej utknowoma powoduje wzrost stężenia CO. w tkankach. Zawartość C0₂ w czystym powietrzu wynosi 0.03-0.01%. Przekroczenie w powietrzu zawartości 2% CO. wywołuje pojawienie się bólu głowy, objawów ogólnego zmęczenia, trudności oddechowych, zawrotów, nudności, zaburzeń psychicznych.

Dekompresja (choroba kesonowa) - przyczyną choroby' dekompresyjnej jest uwolnienie gazu w postaci pęcherzyków w następstwie dość szybkiego obniżania ciśnienia (od wartości podwyższonej do wartości ciśnienia normobaryc/nego). Do czynników ryzyka zachorowań, oprócz głębokości i czasu nurkowania, można zali-

657