3. SIECI ELEKTROENERGETYCZNE 226
oraz kablowych ze skompensowanym prądem ziemnozwarciowym. Znacznie groźniejsze zwarcie o łuku przerywanym powoduje przepięcia nieustalone w fazach zdrowych o amplitudzie osiągającej kilkakrotną wartość napięcia fazowego. Do przepięć nieustalonych nic dochodzi, jeśli zwarcie lukowe ma charakter zwarcia o luku trwałym lub zbliżonym do trwałego.
Zwarcia łukowe mogą powodować uszkodzenie izolacji urządzeń i tym samym stwarzać niebezpieczeństwo porażenia ludzi lub przejścia zwarcia jednofazowego w zwarcie wielofazowe. Przechodzenie zwarć jednofazowych w sieciach SN w zwarcia o charakterze łukowym ogranicza kompensacja. Włączenie dławika pomiędzy punkt neutralny sieci a ziemię lub — w przypadku braku dostępu do punktu neutralnego — zastosowanie transformatora gaszącego zmniejsza prąd zwarciowy oraz powoduje znacznie wolniejsze wzrastanie napięcia powrotnego na przerwie bezlukowej.
Nowo opracowywana norma [3.10], będąca tłumaczeniem międzynarodowej normy IEC 909(1), dotyczy obliczania prądów zwarciowych:
— w sieciach trójfazowych prądu przemiennego niskiego napięcia;
— w sieciach trójfazowych prądu przemiennego wysokiego napięcia do 230 kV, pracujących przy częstotliwości znamionowej (50 lub 60 Hz).
Zgodnie z normą [3.10] oblicza się dwa prądy zwarciowe o różnej amplitudzie:
— prąd zwarciowy maksymalny, określający wymagane parametry urządzeń elektrycznych;
— prąd zwarciowy minimalny, stanowiący podstawę doboru bezpieczników, nastawiania zabezpieczeń i sprawdzania warunków rozruchu silników.
Poniżej podano definicje pojęć wg normy [3.10]:
Prąd zwarciowy okresowy — wartość skuteczna składowej okresowej prądu zwarciowego obliczeniowego przy pomijalnej wartości ewentualnej składowej nieokresowej.
Prąd zwarciowy początkowy /[' — wartość skuteczna składowej okresowej prądu zwarciowego obliczeniowego w chwili powstania zwarcia, jeśli impedancja zachowuje wartość początkową.
Moc zwarciowa obliczeniowa S[— wartość fikcyjna zdefiniowana jako iloczyn prądu zwarciowego początkowego I"k, napięcia znamionowego sieci Vs i współczynnika N/T, czyli
S’i = JJrtUN (3.59)
Prąd zwarciowy nieokresowy — wartość średnia między obwiednią górną i dolną prądu zwarciowego, malejąca od wartości początkowej do zera.
Prąd zwarciowy udarowy ip — maksymalna wartość chwilowa obliczeniowego prądu zwarciowego.
Prąd zwarciowy symetryczny Ib — wartość skuteczna jednego pełnego okresu składowej okresowej obliczeniowego prądu zwarciowego w chwili rozdzielenia styków pierwszego bieguna łącznika.
Prąd zwarciowy ustalony lk — wartość skuteczna prądu zwarciowego, występującego po wygaśnięciu zjawisk przejściowych.
Zastępczy obwód elektryczny — model służący do opisu zachowania się obwodu za pomocą sieci złożonej z elementów idealnych.
Źródło napięciowe zastępcze cUN/y/3 — napięcie źródła idealnego przyłożonego w miejscu zwarcia, w schemacie dla składowej symetrycznej zgodnej, pozwalającego obliczać prąd zwarciowy.
Współczynnik napięciowy c — stosunek napięcia źródła zastępczego do napięcia znamionowego sieci Us podzielonego przez v'3. Wartość współczynnika podano w tabl. 3.10.
Tablica 3.10. Współczynnik napięciowy c
Napięcie znamionowe v„ |
Współczynnik napięciowy c do obliczania prądu zwarciowego | |
maksymalnego |
minimalnego ^■mln | |
Niskie napięcia do 1000 V: a) 230/400 V |
1.00 |
0,95 |
b) inne napięcia |
1,05 |
1.00 |
Średnie napięcia od 1 kV do 35 kV |
1,10 |
1,00 |
Średnic i wysokie napięcia od 35 kV do 230 kV |
1.10 |
1.00 |
Prąd zwarciowy cieplny /,h — ustalona wartość skuteczna prądu zastępczego, który wydzieli w torze prądowym, w czasie trwania zwarcia Tk, taką samą ilość ciepła jak prąd zwarciowy i(t), zgodnie z zależnością r,
IiTk = f i(t)2dt (3.60)
o
Schematy zastępcze obwodu zwarciowego. Wprowadza się źródło napięciowe zastępcze do schematu zastępczego (rys. 3.35). Źródło zastępcze jest jedynym źródłem aktywnym w sieci. Wszystkie źródła rzeczywiste (linie zasilające, maszyny synchroniczne i asynchroniczne) zastępuje się ich impedancjami wewnętrznymi. Pomija się wszystkie pojemności linii i admitancje włączone równolegle do obciążeń nie wirujących z wyjątkiem pojemności i admitancji w układzie zerowym.
Rys. 3.35. Przykład schematu zastępczego sieci do obliczeń prądów zwarciowych: a) schemat sieci; b) schemat zastępczy sieci
Dla zwarcia trójfazowego symetrycznego wyznacza się impedancję zwarciową dla składowej symetrycznej kolejności zgodnej Z(i) — Zk widzianą z miejsca zwarcia.
Dla zwarcia dwufazowego izolowanego od ziemi wyznacza się impedancje zwarciowe dla składowych symetrycznych kolejności zgodnej Z(l) i przeciwnej Z(2).
Wartości impedancji dla składowych symetrycznych kolejności zgodnej i przeciwnej są różne jedynie dla maszyn wirujących. Dla zwarć odległych od generatorów dopuszcza się przyjęcie Z(i, — Z(1). W przypadku zwarć z ziemią wyznacza się dodatkowo impedancję zwarciową dla składowej symetrycznej kolejności zerowej Z(0).
15*