731

Do elektromagnetycznego promieniowania jonizującego (jest jeszcze korpusku-lamę promieniowanie jonizujące: cząstki a, P. neutrony) zaliczamy promieniowanie rentgenowskie i gamma. Fotony tego promieniowania są zdolne do wywiania wielu aktów jonizacji. Ich energia nawet miliony razy przewyższa energię jonizacji atomów i cząsteczek. Natomiast fotony promieniowania nicjonizująccgo o największej energii, tak zwanego nodfioletu próżniowego (na przykład A *200 nm. £ = 0.99 • KT¹¹ J). mają energię tylko nieco większą od energii jonizacji niektórych atomów i cząsteczek (na przykład energia jonizacji atomu sodu jest równa 0.82 • 10’¹¹J). Jest to zatem energia umożliwiająca wywołanie przez nie tylko pojedynczych jonizacji. Z tego właśnie względu promieniowania nadfioletowego (UV) nie zaliczamy do promieniowania jonizującego. Jonizacja materii nie jest podstawową właściwością tego promieniowania, tym bardziej energii wystarczającej do jonizacji nie posiadają kwanty promieniowania elektromagnetycznego z trzeciego zakresu jego w idma, umownie nazwanego polami elektromagnetycznymi (PEM)

W obowiązujących w naszym kraju aktach prawnych dotyczących ochrony środowiska ten obszar widma promieniowania elektromagnetycznego nazywany jest ^elektromagnetycznym promieniowaniem niejoniżującym" (Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej nr 107. Warszawa 20 VIII 1998 r.). Z kolei utworzona w 1992 roku w Montrealu Międzynarodowa Komisja ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP) do promieniowania nicjonizującego zalicza, oprócz promieniowania z zakresu optycznej części widma, także mikrofale. Należy ponadto zauważyć, że w fotochemii termin ..światło" dotyczy czasem zakresu widma od bliskiej podczerwieni (2000 nm) do nadfioletu próżniowego włącznie.

W sytuacji pewnego bałaganu terminologicznego w odniesieniu do dwóch (2.3) z trzech wyróżnionych zakresów widma promieniowania elektromagnetycznego (tab. 23.1) nasuwa się pytanie: jakie kryteria decydują o takim podziale, o tym. że nie jest to podział arbitralny, zbyt umowny, a umowne są - w pewnym stopniu - tylko ich nazwy?

Są trzy kryteria, które pozwalają zwrócić uwagę na specyficzność promieniowania elektromagnetycznego z każdego z trzech wyróżnionych zakresów jego w idma:

1)    mechanizm jego generacji.

2)    sposób oddziały wania na materię (tak zwane pierwotne zjawisko fizyczne, jakie wywołuje).

h v

3)    stosunek — . energii hi' kwantu promieniowania elektromagnetycznego do energii kT ruchów cieplnych cząsteczek.

Pierwsze dwa kryteria są zasadnicze. Trzecie w pewnym stopniu pokrywa się z drugim, choć wyraża je w trochę inny sposób.

Przy bardzo dużych wartościach powyższego stosunku (> 10' - elektromagnetyczne promieniowanie jonizujące) absorpcja kwantów promieniowania - foło-

731