73

73

zwłaszcza takich skrajnych tendencji oraz ukazywanie i realizowanie wartościowych modeli jest tu problemem, którego niepodobna pominąć w działalności opiekuńczej.

4.    Hamowanie i wygaszanie pragnień i dążeń jednostki sprzecznych z jej powszechnymi potrzebami i globalnym interesem życiowym lub dostosowywanie, modyfikowanie ich zgodnie z tymi potrzebami. W życiu każdego człowieka, a u dzieci i młodzieży przede wszystkim, pojawiają się mniej lub bardziej trwałe dążenia i pragnienia rozbudowane najczęściej przez bodźce środowiska społecznego oraz pewne preferencje osobowościowe, obiektywnie kolidujące z podstawowymi potrzebami oraz interesem życiowym jednostki. Są one najczęściej wyrazem jednostronnych i fałszywych wyobrażeń o rzeczywistości i nieukształ-towanej hierarchii wartości życiowych. Stąd też konieczność ciągłej regulującej i ukierunkowującej interwencji opiekuna, bez której podopieczny mógłby ponosić często poważne szkody życiowe, mimo że napotyka ona nierzadko z jego strony na znaczne opory, a nawet przeciwdziałania. Wymaga to od opiekuna dostatecznej znajomości potrzeb podopiecznego oraz posiadania własnego, jasnego wyobrażenia

0    tym, co jest dla niego dobre, a co złe, co ważne i zasadnicze, a co drugorzędne

1    obojętne, jak również uświadamiania i przyswajania mu tego wyobrażenia.

5.    Hamowanie i wygaszanie potrzeb nałogowych i niektórych potrzeb nawykowych. Są to potrzeby zdecydowanie negatywne, tak z uwagi na dobro jednostki, jak i interes społeczny. Chodzi tu przede wszystkim o potrzeby pierwszego rodzaju, których natężenie i szkodliwość są powszechnie znane. Występują one zwłaszcza u podopiecznych starszych, w warunkach zaniedbań opiekuńczo-wychowawczych i niekorzystnych wpływów środowiska społecznego. Ich hamowanie i wygaszanie stanowi dla opiekuna bardzo złożone i trudne zadanie, wymagające zastosowania w sposób zintegrowany różnorodnych zależnych w znacznym stopniu od indywidualnych przypadków zabiegów, które można sprowadzić do:

—    ukazywania i uświadamiania wszystkich szkodliwych następstw zaspokajania tych potrzeb;

—    utrudniania, udaremniania i wiązania ich z ujemnymi przeżyciami;

—    kompensowanie wytworzonego w ten sposób niedostatku przez pełne zaspokojenie innych, wartościowych potrzeb;

—    podejmowanie zabiegów leczniczych (działanie środkami farmakologicznymi, psychoterapeutycznymi, wychowawczymi);

—    wpływanie na ukształtowanie właściwego systemu wartości.

Spośród tych zabiegów utrudnianie i udaremnianie może tworzyć dla opiekuna poważny dylemat wtedy, gdy przejściowo sprawia ono podopiecznemu silną przykrość, cierpienie. Staje on bowiem wobec trudnego wyboru między działaniem dla jego dobra, a zachowaniem jego dodatniego samopoczucia, zadowolenia. Poza