74 75 2

W durzę plamistym (typhus exanthematicus) bardzo obfita różyczka wielkości soczewicy, nie wystająca ponad powierzchnię skóry, pojawia się już na 3—5 dzień choroby. Umiejscawia się ona nie tylko na tułowiu, ale i na kończynach, zwłaszcza górnych. Natomiast nie ma jej zazwyczaj na dłoniach i podeszwach, a także na twarzy. Po 2—3 dniach różyczka przeobraża się w petocje (petocje wtórne — ryc. 18 i 19). Powstające nowe różyczki przechodzą również w petocje, które stopniowo znikają wskutek wsysania się wybroczyny.

Ryc! 18    ^ ^r    Ryc. 19

Ryc. 18. Wysypka w durzę osutkowym: obfite wykwity na plecach różyczkowate i wybroczynowe (wg

Wolbacha).

Ryc. 19. Wysypka w durzę osutkowym: na dolnej części tułowia w późniejszym okresie choroby wysypka ze znaczną przewagą wykwitów o charakterze wybroczyn (wg Mackiego. Huntera i Wortha).

W durzę powrotnym (typhus recurrens) charakterystyczna jest wysypka pojawiająca się na brzuchu i w ogóle na tułowiu i na kończynach, przeważnie w niewielkiej ilości, jako petocje pierwotne.

W odrze (morbilli) wysypka pojawia się mniej więcej na piąty dzień choroby, ma postać ciemnoczerwonych plamek wielkości główki od szpilki, później nieco większych, przede wszystkim poza uszami, na owłosionej części głowy i na twarzy, nieco później na szyi i tułowiu, a następnie także na kończynach, tutaj jednak jest ona znacznie mniej obfita i nie tak czerwona. Wysypka trwa zazwyczaj 4—6 dni.

W płonicy (scarlatina) bardzo obfita wysypka zwykle pojawia się już w 12—36 godzin od początku choroby — najpierw na grzbiecie, szyi i karku, a później w ciągu dnia na całym ciele oszczędzając jedynie okolicę ust i podbródka, które pozostają bardzo blade. Wysypka przedstawia się w postaci małych ciemnych punkcików, początkowo różowoczerwonych, później silnie czerwonych. Przy ucisku punkciki nie znikają. Skóra między nimi jest także bardzo czerwona.

W ospie wietrznej (varicella — ryc. 20) wykwity występują najpierw na twarzy i na owłosionej części głowy, a po 1—2 dniach także na tułowiu i kończynach. Początkowo są to małe plamki i grudki żywoczerwone. Po kilku godzinach na szczycie grudek pojawiają się pęcherzyki wypełnione wodnistym

płynem. Po paru dniach pęcherzyki zasychają z wytworzeniem powierzchownych strupów. Po oddzieleniu strupów w ich miejscach pozostaje brunatnawe ubarwienie znikające po kilku dniach. Ponieważ wykwity w tym samym czasie są w różnym okresie rozwoju, wysypka ma charakter różnopostaciowy i wobec tego skóra ma wygląd podobny do nieba usianego gwiazdami różnej wielkości.

W drugim okresie kiły stwierdza się wysypkę na tułowiu i na brzuchu w postaci rozsianych nie swędzących plamek różowych, znikających przy ucisku. Okres plamek trwa od kilku dni do 3 tygodni.

o

• * %

Ryc. 20. Różnopostaciowośc okresów rozwojowych wykwitów w ospie wietrznej (wg Lichiensieina).

Blizny w skórze bywają różnego pochodzenia. Spotyka się je po szczepieniach ospy, po ciąży, czyrakach, oparzeniach, urazach, węzłach chłonnych zropiałych, wrzodzie twardym, po niektórych wysypkach kiłowych, po odleżynach itp. Blizny mogą rzucić światło na przeszłość chorego i dlatego należy je starannie zbadać. Blizny gwiazdkowate nasuwają na myśl kiłę; blizny na szyi, zrosłe z podłożem, o nieregularnych kształtach, wklęsłe, przemawiają za przebytym zropieniem gruźliczo zmienionych węzłów chłonnych, a zrosłe z kością — za przebytą gruźlicą kostną. U kobiet liczne drobne blizenki w powłokach brzusznych i w okolicy górnych części bioder powstają po ciążach (striae gratki ar um. ryc. 21). To samo się stwierdza w przypadkach dużych guzów brzusznych, dużej puchliny brzusznej itp. Blizny te powstają wskutek naderwania włókien sprężystych warstwy sitowatej skóry. Po operacjach brzusznych pozostają ślady w postaci blizn różnej wielkości o siedzibie znamiennej dla przebytego zabiegu.

W cukrzycy czasami występuje zanik tkanki podskórnej objawiający się zagłębieniami w miejscach wstrzykiwać insuliny (lipodystrophia postinsulinica, ryc. 22), zależy od znikania tkanki tłuszczowej. Zagłębienie może być tak znaczne, że staje się możliwe obmacywanie mięśni i powięzi. Zanik może jednak ujawniać się dopiero przy napinam u odpowiedniego mięśnia.

Poinsulinowy zanik podskórnej tkanki tłuszczowej częściej zdarza się u kobiet i u dzieci oraz u osób otyłych. U mężczyzn spostrzega się go rzadziej.

75