766 767

Sphaerothuria bitentaculata, żyje zagrzebana w mule. Ocean Spokojny. Ma płytki szkieletowe z kolcami.

Rząd: Dendrochirotida

Czułki w liczbie 8—30, drzewiasto rozgałęzione, bez ampułek. Nóżki z przyssawkami na wszystkich promieniach ambulakralnych. ale krótsze na stronie grzbietowej niż brzusznej.

Ogórczyk pospolity — Cucumaria planci ma 10 czułków, dwa z nich (brzuszne) krótsze niż reszta. Morze Śródziemne.

Rząd: Aspidochirotida

Czułki w liczbie 10—30, listkowa te lub tarczowa te, na brzegach drobne wyrostki; niewciągalne. Ciało beczułkowate.

Holothurio edulis, jadalna jako trepang. Ocean Indyjski.

Rząd: Elaslpodida

Czułki w liczbie 10—20, tarczowa te lub palcowate. Nóżki tylko po brzusznej stronie ciała lub brak. Ściana ciała z licznymi brodawkami i wyrostkami, u niektórych form jest rozrośnięta w błonę pływną. Brak płuc wodnych. Gatunki denne i pelagiczne. Wiele głębinowych.

Pelogothuria natatrix pływa przy pomocy czułków i błony pływnej. Zatoka Panamska.

Rząd: Molpadiida

Czułki w liczbie 10—15, krótkie, palcowate, tarczowate lub dwugałęziowe. Nóżki nie występują. Tył ciała zwężony w wyrostek ogonowy. Występują od pobrzeży do 8900 m p.p.m.

Molpadia musculus jest kosmopolityczna.

Rząd: Apodida

Czułki w liczbie 15—25, dwugałęziowe lub pierzaste. Ciało robakowate. Występują statocysty. Brak nóżek i płuc wodnych. Większość hermafrodytyczna.

Synapta maculata jest najdłuższą strzykwą, do 2 m długą. Oceany Indyjski i Spokojny.

ZESTAWIENIE SYSTEMATYKI SZKARLUPNI

Typ: szkarłupnie — Echinodermata Gromada: liliowce — Crinoidea Rząd: Isocrinida

Rząd: Millericrinida Rząd: Bourgetricrinoida Rząd: Cyrtocrinida Rząd: Comatulida

Gromada: rozgwiazdy — Asteroidea Rząd: Platyasterida Rząd: Paxillosida Rząd: Valvatida Rząd: Spinulosida Rząd: Forcipulata

Gromada: wężowidła — Ophiuroidea Rząd: Oegophiurida Rząd: Phrynophiurida Rząd: Ophiurida

Gromada: kołonice — Concenlricycloidea

Gromada: jeżowce — Echinoidea Rząd: Cidaroida Rząd: Echinothuroida Rząd: Diadematoida Rząd: Pedinoida Rząd: Salenida Rząd: Phymosomatida Rząd: Temnopleurida Rząd: Arbacioida Rząd: Echinoida Rząd: Holectypoida Rząd: Clypeasteroida Rząd: Cassiduloida Rząd: Spantagoida Rząd: Holasteroida

Gromada: strzykwy — Holothuroidea Rząd: Dactylochirotida Rząd: Dendrochirotida Rząd: Aspidochirotida Rząd: Elasipodida Rząd: Molpadiida Rząd: Apodida

FILOGENEZA SZKARLUPNI

Szkarłupnie pojawiły się w dolnym kambrze i osiągnęły szczyt rozwoju z końcem ery paleozoicznej. Współcześnie żyje ok. 7 000 gatunków, podczas gdy znanych jest ok. 13 000 kopalnych form. Typ reprezentuje więc archaiczne, a jednocześnie konserwatywne bezkręgowce, które nie wyszły z mórz do innych

767