772

cynę i jej pochodne (*OH i *0;;) mogą powodować uszkodzenia DNA. W obecności askorbinianu Neomycyna jest przekształcana do formy utlenionej (nietoksycznej). która nie jest zdolna indukować rozszczepienia nici DNA.

Programowana śmierć komórek (apoptoza) moZe mieć związek z oddziaływaniem wolnych rodników na DNA Wołnorudnikowe uszkodzenia DNA aktywują poi i me rażę (pohADP-rybozylacja). obniżając pulę wewnątrzkomórkowej NAD/NADH. co prowadzi do spadku stężenia ATP. Pozbawienie komórki energii może stanowić przyczynę jej śmierci. Wolne rodniki mogą także aktywować niektóre geny. w tym być może geny aktywne w procesie apopto/y.

Duży wkład w rozpoznawanie roli i znaczenia wolnych rodników wnieśli H. M. Swartz oraz W. Lohmann. Antymutagcnne właściwości witaminy C wykazali Nor-kus i wsp. Kilkadziesiąt łat temu wysunięto przypuszczenie. Ze substanc)c rakotwórcze działają wyłącznie przez formy wolnorodnikowe. a potwierdzeniem lego był fakt, źc silny czynnik karcynogcnczy - promieniowanie jonizujące - jest źródłem wolnych rodników. Później okazało się. że istnieją karcynogeny nie działające za pomocą mechanizmu wolnorudnikowego. a ponadto niektóre wolne rodniki (na przykład DPPH) mc są rakotwórcze. Obecnie przyjmuje się. Ze rozmaite typy nowotworów są związane z różnymi ilościami wolnych rodników; zastosowanie w terapii substancji spowalniających wolnorodnikowe reakcje nie ma juZ takiego znaczenia. jak uważano dawniej.

4. Płuca. z natury rzeczy, są najbardziej narażone na uszkodzenie egzogennymi aktywnymi postaciami tlenu, toteż występuje w nich duże stężenie antyoksydantów. na przykład witaminy C lub nawet SOD. Przyjmuje się. Ze uszkodzenie płuc w zespole zaburzeri oddychania u noworodków (IRDS) jest spowodowane wrodzonym niedoborem SOD. Uszkodzenie pocumocytów typu II prowadzi do zaburzeri oddechu (surfaktant).

Palenie papierosów, niezależnie od zawartości w dymie tytoniowym wolnych rodników, jest przyczyną nasilenia funkcji pęcherzykowych nukrofagów płucnych, co uwalnia wolne rodniki *0; oraz *0H i jest powodem inaktywacji antyproteaz płucnych. Procesy wolnorodnikowe stanowią ważny czynnik w pylicy krzemowej: kwarc ułatwia powstawanie wolnych rodników tlenowych. Zanieczyszczenia powietrza przedostające się do płuc mogą zawierać wolne rodniki NO* i NOJ; wolne rodniki mogą powitać też in situ na przykład po wchłonięciu SO_r S0₂ ulega hydratacji w płucach do HSOJ. a następnie przy udziale hydroksyperoksydazy powstaje szkodliwy S*0;.

Przypuszcza się. Ze wolne rodniki przyczyniają się do powstawania rozedmy płuc. astmy oskrzelowej oraz ARDS. Niektóre leki oraz wiele substancji organicznych - czynników środowiska (mutagenów) - mogą być przekształcane w reakcjach metabolicznych organizmu (oksydacja lub oddziaływanie na system enzymatyczny in silu) na wolnorodnikowe aktywne formy. Na przykład kwas hialuronowy oraz dihydroksychlorpromazyna łatwo ulegają autookiydacji do rodników semichi-nonowych. Dobrze znanym przykładem jest tetrachlorck węgla CG₄ aktywowany oksydazami. Produkty pośrednie tych reakcji są wolnymi rodnikami i stanowią bezpośrednie zagrożenie dla DNA.

772