810 811

żyjąca żachwa, ale ma ciało wyprostowane w osi gębowo-od bytowej (ryc. 288B). Otwór gębowy ma skierowany na zewnątrz kolonii, a kloaka uchodzi do wspólnej kolonijnej przestrzeni kloakalnej.

Wszystkie osobniki w kolonii objęte są wspólną tuniką, która jest przeźroczysta. Część powierzchniowa tuniki jest zróżnicowana w łuskowate wyrostki, przez co kolonia ma wygląd szyszki. Otwór prowadzący do wspólnej kloaki jest zawężony przez fałd okrężny tuniki, w którym występują włókienka kurczliwe; otwór może być zamykany. Cała kolonia jest kurczliwa, okresowo otwór wspólnej kloaki jest zamykany i otwierany, wyrzucana jest woda ze wspólnej kloaki i kolonia przemieszcza się na zasadzie odrzutu.

Budowa wewnętrzna

Pokrycie ciała. Tunika jest gruba, pod względem chemicznym jest podobnie zbudowana jak u żachw, ale nie zawiera komórek, zatok i naczyń krwionośnych. Reszta składników ściany jest podobnie zbudowana jak u żachw.

Układ nerwowy jest zbudowany tak jak u żachw.

Narządy zmysłów. Iskrzyłudy mają oko kubkowe, osadzone na tylnej części zwoju mózgowego. Oko zawiera warstwę komórek zmysłowych i warstwę czerwonego barwnika. Na obrzeżach otworów gębowego i kloakainego występują brodawki zmysłowe.

Jama ciała jest blastocelem, jest podobnie wykształcona jak u żachw.

Układ pokarmowy jest tak zbudowany, jak u żachw. Symbiotyczne bakterie świecące występują w komórkach tworzących orzęsione pasy w gardzieli.

Układ krwionośny jest podobnie zbudowany jak u żachw.

Wydalanie. Sposoby wydalania zbędnych produktów metabolizmu są nieznane. Iskrzyłudy nie mają nefrocytów.

Układ rozrodczy. Iskrzyłudy są hermafrodytami. Gonady występują w ścianie kloaki, po stronie brzusznej. Gonady są nieparzyste. Jajnik jest butelkowaty, wytwarza tylko jedno jajo. Jądro płatowate. Z gonad wyprowadzane są gamety oddzielnymi gonoduktami, uchodzącymi do kloaki.

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

Iskrzyłudy rozmnażają się wegetatywnie, przez podziały poprzeczne i płciowo.

Zapłodnienie następuje we wspólnej kloace, gdzie rozwijają się także jaja.

Jaja bruzd kują częściowo tarczowo. Młode osobniki w kloace rozmnażają się wegetatywnie i tworzą zawiązek kolonii, następnie opuszczają kolonię macierzystą.

SYSTEMATYKA

lskrzyłuda atlantycka — Pyrosoma atlanticum tworzy kolonie od 20 cm — Im długie (fot. 42B). Pospolita w morzach pełnosłonych.

Podgromada beczułkowce — Doliolida

Synonim: obręczomięśniowe — Cydomyaria

plsgnoia: sprzągle prowadzące samotny tryb życia, pelagiczne; mięśnie okrężne tułowia zebrane pasma tworzące obręcze.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Beczułkowce żyją pojedynczo, są pelagiczne, pospolite w morzach ciepłych. Występują zawsze licznie, okresami masowo. Znanych jest ok. 20 gatunków.

Ryc. 289. Beczułkowce. A — przekrój podłużny przez Doliolum sp., B — wygląd ogólny z boku.

q_larwa: a — smuga orzęsiona gardzieli, b — otwór gębowy, e — serce, g — stolon grzbietowy,

k—kloaka, m — pas mięśniowy, n — endostyl, o — stolon brzuszny (nad nim pączki wędrujące na stolon grzbietowy), s — szpara skrzelowa, t — statocysta, z — zwój mózgowy, ż — żołądek

MORFOLOGIA FUNKCJONALNA Budowa zewnętrzna

Gało jest przejrzyste, zbudowane z tułowia. Ma kształt beczułki, od 1 do 3 cm długiej, otwartej na obu końcach. W tułowiu wyróżniają się 3 części: gardzielowa, trzewiowa i kloakalna.

Części gardzielowa i kloakalna obejmują obszerne jamy, rozdzielone przegrodą, przechodzącą ukośnie przez środek ciała, rozciągniętą od strony grzbietowej, ku stronie przednio-brzusznej. Część górna przegrody poprzebijana jest szparami skrzelowymi, w części dolnej skupione są narządy wegetatywne wewnętrzne (ryc. 289A). Zespół trzewiowy ma brązowe zabarwienie i prześwieca przez ścianę ciała.

U postaci rozmnażających się wegetatywnie (p. rozwój) po stronie tylno-grzbietowej występuje stolon grzbietowy, a po stronie pośrodko-

811