9str

102 • KODY WYSOKO PUNKTOWE

od skali 7). Czasami zdarzają się leż rozpoznania osobowości paranoidal-nej lub schizoidnej. Ich myślenie nosi cechy autyzmu, jest fragmentaryczne i sytuacyjne z dziwacznymi treściami. Występują kłopoty z koncentracją uwagi, skupieniem, deficyty pamięci i kłopoty z rozumieniem. Mogą też pojawiać się u nich urojenia prześladowcze i/lub wielkościowe, halucynacje a także poczucie nierealności świata. Osoby z takim kodem zajmują się często abstrakcyjnymi lub teoretycznymi problemami aby odciąć się od konkretnych, specyficznych aspektów żyda. Ich afekt może być stępiony, mowa szybka i czasami rozkojarzona. Wydaje się, że osoby te pozbawione są efektywnych obron psychologicznych i reagują na stres wycofaniem się w fantazję i marzenia na jawie. Często jest im trudno rozgraniczyć swoje fantazje od rzeczywistośd.

69/96

Osoby o takim profilu są bardzo zależne i mają bardzo silną potrzebę miłości. Są podatne na realne i wyimaginowane zagrożenia i przez cały czas czują się napięte i zaniepokojone. Mogą też sprawiać wrażenie osób roztrzęsionych t skłonnych do płaczu. Charakterystyczne dla nich jest przesadne reagowanie nawet na najmniejszy stres. Typową reakcją w takiej sytuacji jest udcczka w fantazje i marzenia. Są niezdolne do dojrzałego, modulowanego wyrażania emocji stąd też przerzucają się od nadmiernej kontroli do bezpośrednich, niekontrolowanych wybuchów emocjonalnych.

Pacjend psychiatryczni otrzymują tu często rozpoznanie schizofrenii (typ paranoidalny), duże jest prawdopodobieństwo znalezienia u nich wskaźników zaburzeń myślenia. Skarżą się oni na kłopoty z myśleniem i koncentracją a tok ich myślenia może być znacznie spowolniony. Pojawia się też u nich „przeżuwanie" myślowe, myśli nadwartośdowe i natręctwa Mogą mieć urojenia i halucynacje a ich mowa wydaje się być oderwana i niespójna. Na zewnątrz sprawiają wrażenie zdezorientowanych, zagubionych, mających kłopoty z rozumieniem tego co się dzieje.

78/87

Osoby o tym typie profilu znajdują się w stanie ogromnego chaosu wewnętrznego. Nie wahają się analizować swoich problemów psychologicznych i sprawiają takie wrażenie, jakby pozbawione były adekwatnych obron, które pozwoliły by im poczuć się lepiej. Skarżą się na przygnębienie, nerwowość, zamartwianie się i napięde. Przy pierwszym spotkaniu z terapeutą mogą sprawiać wrażenie osób niemal całkowicie zagubionych, będących w stanie paniki. Słabo rozumieją sytuację i nie wydaje się aby czerpały korzyści zc swoich doświadczeń. Są one bardzo Lnirospcktywne, udmicroie rozmyślające nad swoimi problemami z mogącymi się pojawiać myślami nadwartościowymi. Profil taki spotyka się często u osób, które borykają się z chronicznym poczuciem niższości, niepewnych siebie, mających duże problemy z podejmowaniem decyzji. Osobom tym brakuje podstawowych doświadczeń socjalizacyjnych. W towarzystwo są niepewne siebie i niezrównoważone w efekcie czego wycofują się często z interakcji społecznych. Są pasywno-zależne i niezdolne do przyjęcia dominującej postawy w relacjach interpersonalnych. Szczególnie trudne są dla nich dojrzale związki heteroseksualne. Czują się niepewnie w tradycyjnych rolach seksualnych, nie funkcjonują też w tej dziedzinie zbyt dobrze. Widoczną próbą kompensacji braków w. tej dziedzinie jest oddawanie się bogatym fantazjom seksualnym.

Przy tym typie profilu spotyka się zarówno rozpoznania neurotyczne, psychotyczne jak i zaburzeń osobowości. Wśród rozpoznań neurotycznych najczęstszym rozpoznaniem jest nerwica obsesyjno-kompulsywna i nerwica depresyjna. Często rozpoznaje się w tej grupie osobowość schizoidną. Wśród rozpoznań psychotycznych najrzadziej spotyka się tu rozpoznanie psychozy maniakalno-depresyjnej.

Przy różnicowaniu między zaburzeniami neurotycznymi a psychozą i osobowością schizoidną pomocna jest analiza relacji między skalą 7 i 8. Im bardziej skała 8 jest wyższa od skali 7 tym mniejsze jest prawdopodobieństwo rozpoznania nerwicy, bardziej zaś prawdopodobna psychoza. Co ockawe, nawet u tych pacjentów, którzy otrzymali „etykietkę” psychotyka w obrazie klinicznym nie muszą występować wyraźne objawy psychotyczne.

Osoby o tym typie profilu są skoncentrowane na sobie oraz infantylne w swoich oczekiwaniach od innych. Żądają poświęcania im dużo uwagi i reagują wrogością i urazą na nie spełnienie ich wymagań, łch lęk przed zaangażowaniem emocjonalnym prowadzi do wycofywania się i izolacji. Szczególną trudność sprawiają im relacje z osobami płci przeciwnej, częste są też u nich zaburzenia w sferze seksualnej.

Osoby te charakteryzują się nadaktywnością i labilnością emocjonalną. Są podniecone, pobudzone, często mogą rozmawiać podniesionym głosem. Ich samoocena jest bardzo nie realistyczna, na innych sprawiają wrażenie wyższościowych, chełpliwych i niestałych. O swoich trudnościach mówią w sposób wymijający, mało sprecyzowany a często wogóle zaprzeczają im. Mogą stanowczo odmawiać przyjęcia jakiejkolwiek profesjonalnej pomocy.