Astrofotografia (25)

28 Astrofotografia

Montaż i statyw

Na zakończenie części rozdziału poświęconej teleskopom wypada powiedzieć kilka słów

0    tych elementach sprzętu do fotografowania, które nie biorą czynnego udziału w tworzeniu obrazu, ale mają nań istotny wpływ. Pora zatem odpowiednia, aby omówić montaż teleskopu lub budowę statywu do aparatu fotograficznego, czyli konstrukcję, która pozwala na właściwe utrzymanie tubusu instrumentu i jego ruch w konkretnym układzie współrzędnych astronomicznych

Ib. jak bardzo drżą ludzkie ręce. wie każdy, kto niósł pełną szklankę wody lub odliczał sekundy przed klasówką. Wszelkie drgania mają fatalny wpływ na ostrość obrazu, powodując rozmycie jego szczegółów, co prowadzi z kolei do zamazania się kontrastu. Oczywiste, że teleskop powinien mieć stabilny montaż (statyw) minimalizujący wszelkie drgania. .Me co to dokładnie oznacza? Czy powinien być:

•    ciężki czy lekki?

•    niski czy wysoki?

•    drewniany czy metalowy?

•    horyzontalny czy paralaktyczny?

•    niemiecki czy widłowy?

Postaramy się znaleźć odpowiedzi na te pytania. Montaże możemy podzielić na horyzontalne i paralaktyczne. Pierwszy z nich pozwala na ruch instrumentu w horyzontalnym układzie współrzędnych astronomicznych, drugi w układzie równikowym.¹ Rozróżniamy wiele montaży paraiaktycznych, ale najpopularniejsze stosowane przez amatorów są dwa - niemiecki

1    widłowy. Oba przedstawia rys. 23.

Dobry montaż to przede wszystkim konstrukcja odpowiednio wyważona (co wcale nie oznacza, że musi być ciężka), tzn. taka. w której środek ciężkości całego umieszczonego na niej sprzętu (głównie tubusu) powinien pokrywać się z osią symetrii statywu czy podstawy montażu.

Zadaniem montażu jest nie tylko sztywne zamocowanie tubusu teleskopu, ale również umożliwienie mu płynnych ruchów za dobowym ruchem sfery niebieskiej. W tym celu umieszcza się na obu osiach montażu (godzinnej i deklinacyjnej) specjalny mechanizm, który umożliwia bardzo małe przesunięcia teleskopu. Popularna nazwa tego mechanizmu brzmi: mikroruchy. Mechanizm ten umieszczany jest na obu osiach montażu. Najpopularniejsze są mikroruchy sprężynowe, w które wyposażone są teleskopy firmy .Uniwersał" oraz rosyjskie.

Główną wadą tej konstrukcji jest ograniczoność ruchów, na ogół bowiem nie przekraczają one kąta 15°, co odpowiada godzinnemu śledzeniu wybranego obiektu. W obserwacjach wizualnych nie ma to praktycznie większego znaczenia, ale w astrofotografii należy sprawdzać, jakim ..zapasem" ruchów dysponujemy, zwłaszcza jeśli chcemy naświetlać film kilkadziesiąt minut. Wady tej pozbawione są mikroruchy wykorzystujące

1

O układach współrzędnych astronomicznych można przeczytać np. w: Jan Mictclski: Astronomia w geografii (wyd. II. PWN, Warszaw a 1995) lub Astronomia. Słownik szkolny (WSiP. Warszawa 199-i).