Bez nazwy 5

Choroby naczyniowe centralnego układu nerwowego

U chorych po udarach mózgowych występuje spastyczny niedowład lub porażenie połowicze, w efekcie którego chory przyjmuje charakterystyczną postawę Wernickego-Manna (WM), tj. ma zgiętą kończynę górną i wyprostną kończynę dolną (tzw. „ręka prosi, noga kosi").^41,86 Przyjęcie postawy WM jest spowodowane nadmierną spastycznością mięśni. Postępowanie pielęgniarki ma na celu obniżanie wzmożonego napięcia mięśni, czyli spastyczności. Dlatego też wszystkie ruchy, które są przy chorym wykonywane powinny być celowe i racjonalne, podobnie jak kontrolowanie jego pozycji.⁵⁷ (Patrz także rozdział 3).

Przy niedowładzie połowiczym prawostronnym należy zwracać uwagę na często występujące zaburzenia wyższych czynności nerwowych, zwłaszcza typu afazji, zaś przy lewostronnym postępowanie powinno być zorientowane na konieczność eliminowania zespołu zaniedbywania połowiczego i usprawniania w apraksji oraz zaburzeniach orientacji.

U chorych po udarach mózgowych może pojawiać się amnezja, tj. zaburzenie pamięci, co w zdecydowanym stopniu determinuje wybór metod i form pracy pielęgniarki z pacjentem, szczególnie w zakresie edukacji prozdrowotnej. Niejednokrotnie konieczna staje się pomoc logopedy, ponieważ chory po udarze często nie potrafi nazwać przedmiotów codziennego użytku (afazja) i wykonać najprostszych czynności (apraksja). Chory nie poznaje najbliższych, traci orientację w czasie i przestrzeni. Objawia się to tym, że nie wie jak się nazywa, gdzie mieszka (zaburzenia orientacji czasowo-przestrzennej i odnośnie do własnej osoby). Pacjent po udarze mózgu nie kontroluje czynności fizjologicznych, nie potrafi samodzielnie jeść ani wykonać toalety. Wszystkich czynności musi nauczyć się on od nowa, dlatego też niezbędne są długotrwałe ćwiczenia w wymiarze psychologicznym prowadzone przez pielęgniarkę. Wielu chorych przeżywa głębokie depresje i załamania, nie chce współpracować. Ogromne znaczenie ma postawa rodziny, którą trzeba motywować i uczyć jak ma się odnosić do chorego. Wzmacnianie motywacyjne, udzielanie wsparcia emocjonalnego choremu i rodzinie oraz ukazywanie pozytywnych przykładów ma znaczenie dla wywołania u nich gotowości do udziału w programie edukacji w zakresie przygotowania do samoopieki.

Edukacja prozdrowotna. Przystępując do edukacji chorych należy poznać ich potencjał intelektualny, motywacyjny oraz stan wyższych czynności nerwowych. Należy dokonać diagnozy zdolności pacjentów do przyswajania podawanej wiedzy. W poniższych rozdziałach podano zakres i charakter treści edukacyjnych, które powinny stanowić podstawę przygotowania chorego do samoopieki. Przygotowanie do samoopieki oznacza wdrożenie do samoobsługi, znajomość prozdrowotnego stylu życia oraz umiejętności eliminowania czynników ryzyka choroby, a także samoobserwację i samokontrolę wybranych parametrów zdrowotnych, np. pomiar ciśnienia tętniczego krwi.

Udary mózgu występują zwykle u ludzi starszych (po 60 r. ż.), ale coraz częściej zapadają na nie także ludzie młodzi. Udary można uznać za chorobę cywilizacyjną, ponieważ czynnikami ryzyka są: siedzący tryb życia, stres, nadwaga, nikotynizm oraz dieta zawierająca zbyt dużo tłuszczów zwierzęcych.