Bez nazwy 6

czania. Jest to ważny problem przy wytaczaniu otworów "wewnętrznych" o średnicach większych niż otwór "zewnętrzny" (na rys. 3.70 przedstawiono schemat wykorzystania kątowego ustawienia wrzeciona wytaczarki do wprowadzenia wytaczadła).

Wylot wody chłodzącej

Rys. 3.69. Bezpośredni napęd wrzeciona silnikiem asynchronicznym serii 1MB firmy Indramat

Rys. 3.70. Schemat wykorzystania kątowego pozycjonowania wrzeciona do wytaczania otworu

4. Wyposażenie obrabiarki NC w magazyny narzędziowe i zmieniacze narzędzi. Obrabiarki NC są obrabiarkami wiclonarzędziowymi. Do rzadkości należą bowiem takie przypadki technologiczne, aby przedmiot można było wykonać na gotowo jednym narzędziem. Dlatego obrabiarki NC, jako obrabiarki w pełni automatyczne, są przeznaczone do wykonywania jak największej liczby operacji. W związku z tym obrabiarka NC musi być wyposażona w pewien zapas narzędzi, których użytkowanie jest w pełni swobodne, tzn. w dowolnym momencie obróbki dowolne narzędzie może zostać wprowadzone do pracy (pod warunkiem, że zostało to uwzględnione w programie obróbki).

Pierwsze obrabiarki NC były wyposażone w głowice rewolwerowe 4-, 6-lub 8-pozycyjne. Narzędzia zajmowały stałą, niezmienną pozycję w głowicy, _a wprowadzenie narzędzia do pracy polegało na obrocie głowicy. Taka koncepcja magazynowania narzędzi okazała się mało elastyczna wobec dynamicznie rosnących możliwości technologicznych zwłaszcza sterowań CNC, głównie z powodu ograniczonej liczby użytkowanych narzędzi. W zastosowaniu do obrabiarek do korpusów koncepcja głowic rewolwerowych w ogóle nie zdała egzaminu, ponieważ liczba potrzebnych narzędzi znacznie przekracza liczbę 6 lub 8.

Pojęcie magazyny narządzi zaczęło funkcjonować wówczas, gdy pojawiła się techniczna i programowa możliwość wymiany narzędzi pomiędzy np. głowicą rewolwerową jako zespołem roboczym a niezależnym urządzeniem skupiającym dużą liczbę narzędzi. O istnieniu magazynu narzędzi można więc mówić wówczas, gdy istnieje (na obrabiarce lub obok niej) mechanizm do wymiany narzędzi (zmieniacz narzędzi) pomiędzy zespołem roboczym obrabiarki, np. imakiem lub głowicą rewolwerową, a magazynem narzędzi.

Konstrukcje zarówno magazynów narzędzi, jak i zmieniaczy narzędzi, są bardzo zróżnicowane. Można mówić o pewnym podobieństwie magazynów i zmieniaczy narzędzi w obrębie poszczególnych działów obrabiarek, np. tokarek albo wiertarko-frezarek. W tokarkach dominują magazyny - głowice rewolwerowe (dwie. a nawet trzy głowice), natomiast w obrabiarkach do korpusów wykorzystuje się magazyny o pojemności kilkudziesięciu narzędzi i więcej.

Koncepcja wymiennych narzędzi wymaga jednak rozwiązania poważnego problemu technicznego, jakim jest kodowanie narządzi.

Narzędzia są umieszczane w magazynach w zasadzie w dowolnym miejscu, przy czym każde narzędzie ma swój numer, na który może powołać się programista opracowujący program technologiczny. Problem kodowania narzędzi można streścić w pytaniu o techniczny sposób zidentyfikowania narzędzia znajdującego się w magazynie narzędzi. Stosuje się trzy metody kodowania narzędzi, które zostały szczegółowo opisane w p. 3.10.5. Metoda kodowania narzędzi ma istotny wpływ na konstrukcję magazynów i zmieniaczy narzędzi.

5. Automatyzacja wymiany przedmiotów obrabianych. Automatyczna wymiana przedmiotów obrabianych w obrabiarkach NC nie jest jeszcze rozwiązaniem powszechnie stosowanym, ale jest wyraźną tendencją w rozwoju tych maszyn technologicznych. Najwyraźniej daje się ją zauważyć w obrabiarkach NC dla przedmiotów typu korpus, odpowiadających definicji centrum obróbkowego. Przedmioty typu korpus wymagają na ogół bardzo dużej pracochłonności podczas mocowania na stole obrabiarki. Dlatego w celu skrócenia tego czasu bardzo często stosuje się system palet. W typowym centrum obróbkowym wykorzystuje się układ dwóch palet: jedna znajduje się na stole obrabiarki podczas obróbki, a druga znajduje się w tym czasie na stanowisku załadowczo-wyładowczym. Przedmioty obrabiane mocuje się na paletach, natomiast palety są mocowane w sposób jednoznaczny, powtarzalny i automatyczny na stole obrabiarki. Taka technika wymiany przedmiotów obrabianych umożli-

165