Borelioza, aktualne standardy leczenia ujednolicone zalecenia m in WHO i EUCLAB

Czwartek, 30 kwietnia 2009 r.

Borelioza: aktualne standardy leczenia (ujednolicone zalecenia min. WHO i EUCLAB)

Sekcję Postępy w medycynie Data publikacji: 2008-05-14 Dziedzina Choroby zakaźne

W Polsce obowiązują standardy leczenia boreliozy zgodne z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia.Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych. European Union Concerted Action on Lyme Borreliosis (EUCLAB) i Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Dla czytelników Pulsu Medycyny omawia je dr n. med. Ewa Duszczyk z Kliniki Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Na temat boreliozy krąży wiele mitów, zwłaszcza dotyczących rozpoznawania jej i leczenia. Wiemy, że boreliozę wywołują krętki z rodzaju Borrelia, a przenoszą ją kleszcze, dlatego zainteresowanie tą chorobą zawsze zwiększa się w okresie wiosennym, kiedy kleszcze budzą się do życia, a do lekarzy zgłaszają się pacjenci pokłuci przez te pajęczaki.

Powszechnie przyjęty jest podział na boreliozę wczesną i późną. Borelioza wczesna to faza zmiany skórnej oraz wczesne zmiany narządowe związane z rozsiewem krętków drogą krwionośną i limfatyczną. Borelioza późna objawia się przewlekłymi, trwałymi zmianami narządowymi, obserwowanymi po miesiącach, a nawet latach od ugryzienia przez zakażonego kleszcza. Obraz kliniczny boreliozy jest zróżnicowany, zależny od etapu choroby i lokalizacji narządowej.

U większości pacjentów pierwszym objawem jest rumień wędrujący. Jest to charakterystyczna pojedyncza zmiana skórna (zaczerwienienie szerzące się na obwód, z przejaśnieniem w środku), powstająca w miejscu usuniętego kleszcza w ciągu mniej więcej dwóch tygodni od ugryzienia. Jeżeli taka zmiana przekracza 5 cm, zazwyczaj możemy rozpoznać boreliozę.

W przypadku gdy zmiana nie jest typowa (tzn. owalna lub okrągła) i rośnie, powinna być traktowana jak rumień wędrujący. Pacjent z rumieniem wędrującym może i powinien być leczony przez lekarza poz. Lekiem z wyboru jest amoksycylina, a w przypadkach jej nietolerancji zaleca się doksycyklinę lub makrolidy. Na tym etapie choroby o rozpoznaniu decyduje obraz kliniczny. Nie zaleca się kierowania pacjenta na badania serologiczne. Antybiotyk podaje się przez 14-21 dni (azytromycynę przez 5 dni).

Zdarza się, że krętki przedostają się do układu nerwowego i wówczas mamy do czynienia z neuroboreliozą. Należy ją podejrzewać, gdy u pacjenta występują np. porażenie nerwu twarzowego lub ostre zespoły korzeniowe. W ostrym okresie tej choroby mogą występować zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym (w tym przypadku konieczne jest leczenie dożylne) lub izolowane porażenie nerwów, przy którym wystarczy doustne leczenie amoksycyliną lub doksycykliną.

Najwięcej kłopotów sprawia stawowa odmiana boreliozy. Aby ją potwierdzić, musimy zlecić dodatkowe badania, które wykluczą inne choroby, zwłaszcza reumatoidalne. Na tym etapie choroby leczenie powinien prowadzić specjalista. Choć wielu pacjentów zgłasza się do lekarza z wynikami badań, nie zawsze jest to dla nas wystarczające, gdyż samo wykrycie przeciwciał przeciwko krętkom Borelia burderorferii bez testu potwierdzenia jest niemiarodajne.

Najnowsze wytyczne dotyczące boreliozy uszczegółowiają schemat diagnozowania i leczenia tej choroby. W przypadku borrelia lymphocytoma (BL) i acrodermatitis chronica atrophicans (ACA) oraz Lyme arthritis i Lyme carditis konieczne jest dwuetapowe badanie przeciwciał w klasie IgM i IgG metodą ELISA oraz testem Western-blot. W przypadkach BL i ACA niezbędne jest badanie histologiczne zmian skórnych. Nie zaleca się stosowania w diagnostyce rutynowej metody łańcuchowej reakcji polimerazowej (PCR). Jak dotąd nie ma odpowiedniej standaryzacji.

Wykrycie przeciwciał w badaniu serologicznym, bez typowych dla boreliozy objawów klinicznych, nie upoważnia do rozpoznania boreliozy i zastosowania leczenia.

Stopka autorska:

■

Autor: <lr n. med. Ewa Duszczyk,

Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Artykuł opublikowany w numerze: 9 (172) Data publikacji: 2008-05-14

-