bullock (6)

6 Rozdział II1IB

(2) Ciśnienie osraotyczne można także wyznaczyć doświadczalnie, określając wielkość ciśnienia hydrostatycznego, które należałoby wywrzeć na roztwór o wyższym stężeniu cząsteczek osmotycznie czynnych (tzn. wyższym ciśnieniu osmotycznym), aby powstrzymać przesunięcie wody z roztworu o niższym stężeniu cząsteczek.

2. Przepływ. Przepływ wody spowodowany różnicą ciśnień osmotycznych można obliczyć na podstawie równania przepływu osmotycznego:

przepływ = L • A • (7^ - n₂), gdzie:

L - przewodność hydrauliczna błony (L/s/cm²/mm Hg),

A - pole powierzchni błony (cm²), te_x oraz n₂ - ciśnienie osraotyczne po obu stronach błony (mm Hg).

a. Jeżeli błona komórkowa jest przepuszczalna dla cząsteczek substancji rozpuszczonej, to różnica ciśnienia osmotycznego po obu stronach błony będzie mniejsza, niż wynikałoby to z równania van’t Hoffa. Stopień zmniejszenia ciśnienia osmotycznego można określić na podstawie współczynnika odbicia, będącego miarą względnej przepuszczalności błony dla substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika.

(1)    Jeżeli błona komórkowa jest całkowicie nieprzepuszczalna dla danej substancji (tzn. cząsteczki tej substancji odbijają się całkowicie od błony komórkowej), to współczynnik odbicia tej substancji wynosi 1.

(2)    Jeżeli błona komórkowa jest przepuszczalna w jednakowym stopniu dla substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika (tzn. cząsteczki substancji rozpuszczonej w ogóle nie ulegają odbiciu od błony komórkowej), to współczynnik odbicia substancji rozpuszczonej wynosi 0.

(3)    Współczynnik odbicia można obliczyć z równania:

u/P\vody>

a = 1 - P_r

gdzie: a oznacza współczynnik odbicia, P_roztW(!ru oraz P_wotly oznaczają przepuszczalność błony odpowiednio dla roztworu i wody. b. Po uwzględnieniu współczynnika odbicia równanie przepływu osmotycznego może być wykorzystane do obliczenia osmotycznego przepływu wody:

przepływ = a • L • A • (7t_x - te₂)

3. Znaczenie kliniczne

a. Komórki. Zmiany osmolarności osocza wywołują obkurczanie się lub obrzęk komórek, ponieważ różnica w ciśnieniu osmotycznym między przestrzenią wewnątrzkomórkową i zewnątrzkomórkową jest siłą napędową ruchu wody między tymi przestrzeniami.

(1) Obliczenie zmiany objętości komórki. Ostateczną objętość komórki poddanej działaniu środowiska zewnątrzkomórkowego o osmolalności innej niż wewnątrzkomórkowa można wyliczyć z równania:

7Ij - V_s = 7t_f - V(,