CCF20091008034

Ryc. M. Artomar

2.    W cylindrach o pojemności 0,25 lub 0,5 dm³ przygotowuje się wodę destylowaną oraz co najmniej _4..roztwory chlorku sodu o różnym_steżeniu. np. 0,5 g/100 g roztworu, 1,5 g/100 g, 2,5 g/100 g lub inne.

3.    Sprawdza się dokładnie temperaturę każdego roztworu i dla każdego wykonuje pomiar areometrem, uzyskując odczyt.!?. Czynność tę należy wykonać dwukrotnie (w dwóch seriach), za każdym razem stosując świeżo przygotowane roztwory.

4.    Poprawkę podziałki areometru oznaczoną symbolem AR oblicza się według wzoru:

AR = [(p_r- 0,9982)- 10³] -R    (5)

gdzie:

p_r — gęstość danego roztworu w temperaturze, w której przeprowadza się cechowanie, interpolowana z tabeli 15 (g • cm^-3),

0,9982 — gęstość wody destylowanej w temperaturze + 20"C (g - cm^-3),

R — odczyt skrócony areometru w roztworze o znanej gęstości przy danej temperaturze.

5.    Z oznaczonych wartości AR sporządza się wykres zależności AR od R (ryc. 15), mającej krzywiznę monotoniczną. Dopuszczalne odchylenia punktów odpowiadających oznaczonym wartościom AR od linii wykresu nie powinny przekraczać ±0,3 wielkości podziałki areometru.

metry przystosowane bezpośrednio do pomiarów gęstości, a więc o skali w zakresie od 1,000 (lub 0,990) do 1,030. W takim przypadku w trakcie analizy areo-metrycznej posługujemy się odczytem skróconym R (lub tzw. skróconym wskaźnikiem odczytu) określonym ze wzoru:

R = (r - 1) • 10³    (4)

gdzie r jest odczytem (pełnym) areometru na skali w zakresie od 1,000 do 1,030.

W pracowniach gruntoznawczych wygodniejsze są jednak areometry ze skalą już skróconą, z której odczytany wyniic jest stosowany bezpośrednio do obliczeit Cechowanie areometru polega na sprawdzeniu podziałki areometru oraz na ustaleniu wielkości, fffijgłębokość zanurzenia środka wyporu nurnika dla wszystkich możliwych odczytów dla danego areometru).

3.2.1. Sprawdzanie podziałki areometru

Podziałkę areometru sprawdza się przez kontrolne odczytywanie wskazaiLajęo-metru w cieczach o znanej gęstości. Stosuje się do tego celu wodę destylowaną oraz roztwory o różnym stężeniu chlorku sodu w wodzie destylowanej.

Przebieg oznaczenia:

1. Chlorek sodu (NaCl cz. d.a) suszy się przez ogrzewanie na łaźni piaskowej w temperaturze od 300 do 350°C, a następnie ochładza do temperatury pokojową w przykrytym tygiellcu umieszczonym w cksykatorze.

Tab. 15. Gęstość wody destylowanej i roztworów chlorku sodu w wodzie destylowanej

Masa NaCl na		Gęstość (g - cnr	i w temperaturze
g	15,0°C	17,5°C	20,0°C	22,5°C
0,0 (woda destylowana)	0,9991	0,9987	0,9982	0,9977
0,5	1,0028	1,0023	1,0019	1,0015
1,0	1,0064	1,0059	1,0054	1,0049
1,5	1,0100	1,0095	1,0090	1,0085
2,0	1,0137	1,0130	1,0126	1,0122
2,5	1,0173	1,0166	1,0161	1,0156
3,0	1,0209	1,0202	1,0197	1,0192
3,5	1,0246	1,0238	1,0233	1,0228
4,0	1,0282	1,0276	1,0269	1,0262

6. Poprawki AR dla danego areometru odczytuje się (z dokładnością do 0,1 podziałki) z wykonanego wykresu.

3.2.2. Wyznaczanie głębokości zanurzenia środka wyporu nurnika areometru Wyznaczenie głębokości zanurzenia środka wypom nurnika H_R areometru dla wszystkich możliwych wartości R w zakresie od 0 do 30 pozwala na znalezienie drogi cząstki (p. wzór (2)) przy dowolnym odczycie na tym areometrze, wykona-

74

75 (J