CCF20100206044

Cytologia i Histologia

3. Kariokinezy

UWAGA: 1. Ze względu na rozmiary tej książki kariokinezy zostaną omówione skrótowo.

/

2. Mechanizmy dziedziczenia zostały przedstawione w CZĘŚCI: GENETYKA.

Pojęcie kariokinezy' definicyjnie oznacza podział jądra komórkowego. Zwykle podziałowi nukleoplazmy towarzyszy rozdział pozostałych składników komórki, czyli cytokineza. Dla uproszczenia przyjętóTze"samo określenie typu kariokinezy (np. mitoza) zasadniczo oznacza zarówno kario-jak i cytokinezę, czyli sposób podziału całej komórki. Jeśli chcesz traktować daną karioki-nezę ściśle jako podział jądFa, dobrze byłoby to zaakcentować mówiąc, np. „mejoza prowadzi do redukcji liczby chromosomów w jądrach komórek rozrodczych”.

ZNANE SĄ TRZY PODSTAWOWE TYPY KARIOKINEZ

Każda z nich ma swoją charaketrystyczną nazwę i są to: mitoza, mejoza i amitoza. Dlaczego jest ich akurat tyle? Wyjaśnienie jest stosunkowo proste, jeśli zadasz sobie podstawowe pytanie — dlaczego komórki każdego żywego organizmu dzielą się? Otóż, przede wszystkim żeby powiększyć rozmiary całości. Z kolei logiczne jest także, że generalnie osiąganie takiego celu może odbywać się dwiema drogami — poprzez zwiększanie: wielkości lub liczby komórek.

,,Stosowanie” wyłącznie pierwszego sposobu ma poważną wadę — organizm rośnie, ale nadal jest to tylko jedna komórka, co praktycznie wyklucza specjalizację różnych jego części (zastanów' się, dlaczego?). Najlepiej byłoby przede wszystkim zwiększać liczbę komórek, jednak pozostaje problem podziału materiału genetycznego. Musi on być precyzyjny, szybki i nie może zmieniać liczby chromosomów' — tak „działa” mitoza.

Jeśli np. dwoje ludzi (człowiek ma 2n = 46 chromosomów) oczekuje potomka, to musi on mieć także 46 chromosomów. Dlatego w^? komórkach rozrodczych należy zredukować liczbę chromosomów o połowę — tak „działa” mejoza (gdyby nie ten typ podziału, potomek miałby 92, a wTiuk 184 chromosomy, jak wyglądałby garnitur chromosomowy'praprawnuka lepiej nie mówić!).

Amitoza zachodzi natomiast w sytuacjach, których komórka ma kłopoty z rozdziałem materiału genetycznego (por. niżej).

MITOZA IMEJOZA SKŁADAJĄ SIĘ Z PEWNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH FAZ Ogólnie, w uproszczeniu, są to:

Profaza — „czas_pakowania”. Faza, w której chromatyna kondensuje się w' chromosomy. W pro-fazie I cyklu mejotycznego dodatkowo następuje mieszanie informacji genetycznej;

Metafaza — „czas układania paczek w określonym porządku”. Faza, w której chromosomy ukła-dane są w środkowej strefie komórki;

Anafaza — „czas przenoszenia odpowiednich paczek”. Faza wędrówki dwóch grup chromosomów do przeciwległych biegunów komórki;

Telofaza — „czas rozpakowywania”. Faza, w której w każdym jądrze potomnym odtwarzana jest mterfazowa postać materiału genetycznego. Chromosomy dekondensują się do chromatyny.

48