CCF20100206018

Cytologia i Histologia

2. Dużych wakuoli przez podział na mniejsze (dotyczy roślin);

3. Pęcherzyków aparatu Golgiego.

WODNICZKA JEST ZALICZANA. WRAZ ZE ŚCIANĄ KOMÓRKOWĄ. DO MARTWYCH SKŁADNIKÓ W KOMÓRKI

Jest to o tyle prawdą, że przestrzeń ograniczona tonoplastem i wypełniona sokiem waku-

olarnym jest martwa. Natomiast błona wodniczki jest klasyczną błoną biologiczną i należy ją zaliczyć do składników protoplastu.

Składniki soku wakuolarnego można podzielić na:

1. Nieorganiczne:

(AT ponad 90% objętości zajmuje woda; J r .

( B) w wodzie znajdują się liczne jony: K⁺, Na⁺, Ca²⁺, Mg²⁺. Zn²⁺, CL, S0₄^2-, P0₄'~ i inne;

C) szczególnie u roślin mogą występować związki wytrącone z roztworu, np. kryształy szczawianu wapnia tworzące rafidy i druzy;

2. Organiczne, do których zalicza się:

A) rozpuszczalne kwasy organiczne, wolne aminokwasy, białka (ściśle wypełnione białkiem wakuole nazywa się ziarnami aleuronowymi), cukry (zarówno z grupy poli-jaki i monosa-charydów), np. fruktoza i glukoza w owocach, sacharoza w trzcinie cukrowej i w buraku cukrowym, u grzybów glikogen. Rzadko spotykane są tłuszcze;

B) tak zwane metabolity wtórne, do których należą:

a) glikozydy — powstające przez połączenie alkoholi i monosacharydów. Dzieli się je na dwie grupy: antocjany — o zabarwieniu czerwonym w kwaśnym pH i niebieskim w zasa-dowym, które są powszechne w płatkach korony kwiatów i owocach, oraz flawony — o zabarwieniu żółtymi, pospolite w owocach, nasionach i liściach. Do najbardziej znanych glikozydów należy nasercowa digitalina pozyskiwana z liści naparstnicy' purpurowej (por. CZĘŚĆ: ANATOMIA I....ROZDZ: 5); "i '

b) alkaloidy — będące bezbarwnymi zasadami organicznymi często o silnie truiacym działaniu. Występują w wodniczkach komórek nasion, liści, owoców i korzeni. W minimalnych dawkach znajdują zastosowanie w lecznictwie. Większość z nich jest powszechnie znana, jednak ich toksyczne działanie nie. Do najczęstszych należy zaliczyć: nikotynę, chininę, morfinę, strychninę, kofeinę, kokainę i skopolaminę;

c) garbniki — powstające jako pochodne cukrów i polifenoli. Występują w dużych ilościach w różnych organach roślin dwuliściennych w postaci żółtych lub brunatnych wtrętów komórkowych. Wywierają działanie garbujące, ściągające i toksyczne, stosowane są także w lecznictwie.

Do podstawowych funkcji wmdniczek należy:

1. Utrzymanie komórki w stanie uwodnienia, inaczej mówiąc wakuole odpowiadają za turgor (jędrność) komórki;

2. U roślin — magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii (są swmistym „śmietnikiem” komórki), a także czasowe składowanie jonów i związków, np. ziarna aleuronowm;

3. U słodkowodnych pierwotniaków i wiciowców wodniczki tętniące usuwają nadmiar wody z cytoplazmy (por. PODR: BIOLOGIA KL. II);