Magazyn67601

72

KASOWOŚĆ PAŃSTWOWA

Wpłaty i wypłaty stanowią razem obroty kasowe. Ze względu na rozmiar obrotów kasowych, o których wspomnieliśmy wyżej, organizacja kas musi iść po takiej linji, aby dawała gwarancję pewności obrotów pod względem ich prawidłowości i ścisłości, a ponadto aby dawała pełną gwarancję bezpieczeństwa przechowywanych funduszów państwowych i funduszów niepaństwowych powierzonych przejściowo administracji państwowej. Cel powyższy da się osiągnąć przez odpowiedni dobór funkcjo-narjuszów zatrudnionych w kasie i przez zakaz dokonywania obrotów kasowych na podstawie wewnętrznych dyspozycyj kierownika kasy, poza przypadkami wyraźnie przewidzianemi jako okoliczności wyjątkowe, a wreszcie przez należyte ujęcie kontroli obrotów kasowych, przedewszystkiem dziennych.

Obroty kasowe uskuteczniają kasy na podstawie stosownych zleceń kasowych otrzymywanych od właściwych jednostek administracyjnych (władz, urzędów). Bez zlecenia kasowego zasadniczo nie mogą kasy przyjmować wpłat ani uskuteczniać wypłat.

Zlecenie kasowe (asygnata, zlecenie wypłaty) jest to pisemne bezpośrednie polecenie do kasy wypłacenia określonej kwoty. Ma ono jednocześnie wskazać osobę i jej miejsce zamieszkania, której zlecenie dotyczy, tudzież rodzaj sum, na których rachunek dana kwota ma być wypłacona.

Zlecenie kasowe może posiadać charakter jednorazowy, jeżeli dotyczy jednorazowej wypłaty określonego rodzaju kwoty oznaczonej osobie, albo stały, co się zdarza przy świadczeniach powtarzających się, o ile te świadczenia dotyczą tych samych osób 1 tego samego rodzaju sum. Stałe zlecenia obowiązują aż do odwołania.

Obroty kasowe mogą być dokonywane zasadniczo w gotówce prawnemi środkami płatniczemi albo bezgotówkowo. Do gotówkowych zaliczają się wszystkie obroty, w których płatnicy posługują się gotówką w ustawowym środku płatniczym, a więc monetą kruszcową lub banknotami instytucji emisyjnej. Do obrotów bezgotówkowych zaliczają się takie, w których na podstawie stosownych zleceń następuje uznanie lub obciążenie rachunku wierzyciela, względnie dłużnika w instytucji finansowej, w której tenże posiada swoje konto. Obroty kasowe mogą być dokonywane także w papierach wartościowych. Te ostatnie traktowane są narówni z gotówkowemi obrotami.

Jeżeli ogólny stan kasy w gospodarce państwowej opartej o zasadę jedności kasowej zwiększa się lub zmniejsza, obroty takie mają charakter wynikowych; jeżeli natomiast stan kasy nie ulega zmianie, obroty są bezwynikowe. Każda wpłata doki mana przez dłużnika Skarbu zwiększa, zaś każda wypłata wierzycielowi Skarbu zmniejsza stan kasy. Każda natomiast wpłata i wypłata pomiędzy różnemi kasami w gospodarce państwowej nie wpływa na zmianę ogólnego stanu kasy, bowiem wypłatę dokonaną przez jedną kasę równoważy przychód w innej kasie i odwrotnie; w ogólnym obrocie kasowym nie nastąpiło ani zwiększenie, ani zmniejszenie stanu kasy; zwiększyła się jedynie ilość obrotów.

Obok obrotów powyższego rodzaju nazywanych realnemi z uwagi na dokonywane kasowe operacje rzeczywiste, zachodzą częste przypadki obrotów, w których nie angażuje się wcale stanu kasy, a przeprowadza się w dziennikach kasowych i w księgach kontowych kasy przychód i rozchód w poszczególnych rodzajach sum. Są to tak zwane obroty kasowe idealne.

Należy np. wypłacić pewną kwotę, lecz równocześnie należy tę samą kwotę przyjąć jako wpłatę (wypłata za dostarczone materjały (węgiel) i przyjęcie tej samej kwoty na pokrycie zaległości w daninach publicznych). Niema więc realnej wypłaty gotówki i jej wpłaty; zachodzi potrzeba przeprowadzenia jedynie obu ope-racyj w dziennikach kasowych i właściwych kontach na podstawie stosownego polecenia kasowego władzy asygnującej i dyspozycji zainteresowanej osoby, będącej jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem Skarbu. Podobną operację kasową przeprowadza się przy przerachowaniu nadpłat w pewnym podatku na inne należności. Nieodzownym warunkiem obrotów kasowych idealnych jest konieczność równoczesnego przeprowadzenia zapisów w przychodzie i rozchodzie w dziennikach kasowych (przychodu i rozchodu) i księgach kontowych. Wynika ona z tej okoliczności, że w gospodarce państwowej, jak wyżej podano, obowiązuje podział pracy i oddzielenie czynności dyspozycyjnych z rachunko-wemi od czynności realizacyjnych kasowych.