Magazyn67701

73

KASOWOŚĆ PAŃSTWOWA

Dzienniki kasowe wraz z księgami kontowani kasy mają odzwierciedlać zapisy w księgach rachunkowych, prowadzonych systematycznie według tytułów budżetowych i rodzajów sum niebudżetowych w jednostkach administracyjnych, posiadających prawo dyspozycji określonym rodzajem sum. Dla prawidłowości więc zapisów systematycznych w zainteresowanej jednostce administracyjnej i dla kontroli obrotów kasowych w jednolitej zbiorowej kasie, obroty kasowe idealne muszą być przeprowadzone przez dzienniki kasowe.

Czynności kas, związane z dokonywaniem obrotów kasowych, obejmujemy jednem określeniem funkcyj kasowych. Dzielą się one na dwie grupy: i) funkcje kasowo-rachunkowe i 2) funkcje kasowo-techniczne. Pierwsze polegają na prowadzeniu zapisów książkowych w odniesieniu do każdej wpłaty, względnie każdej wypłaty; drugie —• na technicznych czynnościach poboru, względnie wypłaty środków płatniczych w okienku kasowem. Powyższy podział funkcyj kasowych posiada duże znaczenie dla polityki obiegu pieniężnego. Dzięki bowiem niemu daje się uzasadnić i zrealizować idea obrotów bezgotówkowych, która pozwala w dużej mierze usunąć z kas funkcje kasowo-techniczne, a zatrzymać w całości funkcje kasowo-rachunkowe, ułatwiając tem samem gospodarce publicznej czy to jako wierzycielowi, czy jako dłużnikowi usprawnienie swego stosunku do obywatela. W zastosowaniu obrotów bezgotówkowych kasa staje się uczestnikiem obrotu żyrowego (w Banku Polskim), względnie uczestnikiem obrotu czekowego (w P. K. O.) przez otwarcie dla niej w wymienionych instytucjach konta, na które każdy dłużnik skarbu może sumę dłużną wpłacić, względnie, z którego każdy wierzyciel skarbu może swoją należność otrzymać — w drodze przelewu z własnego konta, względnie na swoje konto.

Zastosowanie obrotów kasowych uwalnia przedewszystkiem funkcjonarjusza kasy od liczenia gotowizny i trzymania w lokalu kasowym obywatela jako wpłacającego czy otrzymującego aż do ostatecznej jego odprawy; usuwa potrzebę utrzymywania zbyt wysokiego często pogotowia kasowego w gotowiźnie; ułatwia i usprawnia przeprowadzenie rozrachunków pomiędzy różnemi jednostkami administracji państwowej tak w odniesieniu do jednostek administracji rządowej, jak do jednostek administracji samorządowej — samorządu terytorjalnego i gospodarczego.

Obroty bezgotówkowe pozwalają na zwolnienie kas z funkcyj kasowo-technicznych w pewnej mierze tylko, nie w całości. Pamiętać bowiem należy, że obroty kasowe odbywają się również przy użyciu innych środków płatniczych jak walorów na podatki, walorów i przedmiotów wartościowych w obrotach na rachunkach sum niebudżetowych. Nie zwalniają natomiast z funkcyj kasowo-rachunkowych i ten moment decyduje o niemożności zwinięcia w gospodarce państwowej organów kasowych szczególnie tych, które zostały utworzone jako jednolite zbiorowe kasy skarbowa. W systemie gospodarki państwowej pod względem formalnym t. j. w systemie rachunkowości państwowej kasy stanowią czynnik niezbędny z dwóch powodów: 1) Rachunek kasy przeciwstawia się rachunkowi systematycznemu, prowadzonemu w jednostce administracyjnej z prawem dyspozycji czy to w odniesieniu do przychodów, względnie rozchodów budżetowych, czy też w odniesieniu do obrotów na rachunkach sum niebudżetowych pozostających w zarządzie danej jednostki administracyjnej ; w ten sposób kontroluje się prawidłowość gospodarki pieniężnej władz i urzędów państwowych; 2) Gospodarka państwowa jest pieniężną gospodarką nakładową, o ile chodzi o wykonanie budżetu; wskutek tego punkt ciężkości spoczywa na rachunku kasy, wykazującym po zestawieniu przychodów i rozchodów budżetowych według części budżetowych nadwyżkę lub niedobór, obraz stanu gospodarki tak istotny dla Ministra Skarbu w ciągu okresu budżetowego, aby móc śledzić okresami miesięcz-nemi, czy wykonywanie budżetu zmierza do zachowania równowagi między przychodami i wydatkami budżetowemi, czy też uzasadnia zastosowanie środków zapobiegawczych, aby tę równowagę utrzymać.

Konieczność z punktu widzenia równowagi budżetowej śledzenia obrotów kasowych dała przy zastosowaniu obrotów bezgotówkowych kas skarbowych, dzięki obowiązkowi uczestnictwa kas w obrocie żyro-wym i czekowym, impuls do zastosowania automatycznych przelewów sald na rachunkach kas na rachunek żyrowy, względnie czekowy centralny, jaki prowadzi Centralna Księgowość Ministerstwa Skarbu. Przele-