CCF20101206009

Złoża torfowe dzieli się, ze względu na warunki zasilania wodnego, na trzy podstawowe grupy: torfy wysokie powstałe w wyniku zasilania opadowego, niskie przy zasilaniu wodami gruntowymi i przejściowe zasilane opadami i wodami gruntowymi.

Na skutek procesów biochemicznych następuje rozkład szczątków roślinnych i zagęszczanie masy torfowej. Wyróżnia się silny, średni i słaby stopień rozkładu torfu. Dokładną charakterystykę rozkładu torfu zawiera dziesięciostopniowa skala v. Poosta przedstawiona w tabeli 1.5. (Maksimów, 1959).

Tabela 1.5.

Ocena rozkładu torfu metodą połową wg skali v. Poosta

Ozna czenie	Charakter rozkładu torfu	Zachowanie szczątków roślinnych	Barwa wody wyciskanej z torfu	Przeciskanie masy torfowej między palcami
H,	zupełnie nie rozłożony	daje się łatwo rozróżniać	przezroczysta bezbarwna	brak
h2	prawie nie rozłożony	j.w.	przezroczysta słabo żółta	brak
h3	bardzo słabo rozłożony	daje się odróżniać	mętna, o zabarwieniu brązowym	brak
H,	słabo rozłożony	j.w.	bardzo mętna, słabo brunatna	brak
h5	dostatecznie rozłożony	da się odróżnić tylko część szczątków	j.w.	przeciska się w słabym stopniu
	dostatecznie rozłożony	tylko drobna część daje się odróżniać	ciemna	jedna trzecia część masy torfowej przechodzi przez palce
H,	silnie rozłożony	nie da się rozróżnić szczątków	bardzo mało i bardzo ciemna	połowa masy przechodzi przez palce
Hs	bardzo silnie rozłożony	j.w.	nie da się wycisnąć	dwie trzecie masy przechodzi przez palce
H»	prawie zupełnie rozłożony	brak	j.w.	prawie cała masa przechodzi przez palce
Hio	zupełnie rozłożony	brak	j.w.	cała masa przechodzi przez palce

Odwodnienia torfów prowadzą do ich murszenia. Następuje mineralizacja i zamiana struktury jednorodnej na ziarnistą co wiąże się przede wszystkim ze zwiększeniem przepuszczalności. Proces ten jest szkodliwy dla środowiska przyrodniczego. Uwarunkowania i skutki odwodnień gleb organicznych omawia Okruszko (1986).

Każdy utwór glebowy charakteryzuje się współczynnikiem filtracji, który powinien być zmierzony. Z metodami jego określenia można się zapoznać korzystając z podręcznika

Ostromęckiego (1964). Dla celów ćwiczeniowych podano ich przybliżone wartości w tabeli 1.6. dla niektórych grup i podgrup gleb i gruntów.

Tabela 1.6.

Orientacyjne współczynniki filtracji

Grupy	Podgrupy	Współczynnik filtracji |m/dobęl
Piaski	luźne	100-10
	luźne pylaste	10-0,5
	słabo gliniaste	8-1
	gliniaste	1-0,5
Gliny	lekkie i średnie	0,5-1,5
	ciężkie	<0,1
Iły	-	<0,2
Pyły	piaszczyste	1-0,1
	zwykłe, gliniaste, ilaste	<0.1
Torfy	słabo rozłożone	5-1
	średnio rozłożone	1-0,5
	silnie rozłożone	_^5_

1.3.2. Odciekalność

Odpływ wody grawitacyjnej z profilu glebowego uzależniony jest od zasobów wody wolnej znajdującej się w glebie nad drenami. Wielkość tą określa odciekalność statyczna, czyli stosunek objętości wody swobodnie odpływającej z gleby, w której na początku cała porowatość jest wypełniona wodą, do objętości tej gleby. Odpływ wody grawitacyjnej z profilu glebowego nie jest natychmiastowy i trwa aż do momentu ustania działania różnicy wysokości między zwierciadłem wody w glebie a poziomem odpływu.

Prędkość odpływu wody zależy od współczynnika filtracji i przebiega szybciej w glebach lżejszych, gdzie współczynniki filtracji są większe, i wolniej w glebach zwięzłych. Skutkiem działania odciekalności dynamicznej jest obniżenie poziomu zwierciadła wody gruntowej.

Tabela 1.7.

Przybliżone wartości współczynnika odciekalności wg Ostromęckiego (1964)

Grupy i podgrupy granulometryczne oraz utwory organiczne	Współczynnik P
Piaski	0,25-0,15
Piaski gliniaste	0,15-0,10
Gliny lekkie	0,10-0,07
Gliny średnie	0,07 - 0,04
Gliny ciężkie, pyły, iły	0,04-0,01
Torfy niskie	0,10-0,03
Torfy wysokie	0,08 - 0,03

19