CCF20100206073

4. Tkanki zwierzęce

Jak już wspomniano, elementy morfotyczne krwi powstają w tzw. czerwonym szpiku kostnym, który wypełnia jamy szpikowe kości długich i płaskich oraz przestrzenie pomiędzy beleczka-mi kostnymi części nasadowych kości. Od 6—7 roku życia zastępowany jest częściowo-przez tzw. szpik żółty (tłuszczów}'), który nie spełnia funkcji krwiotwórczej. W sumie u dorosłego człowieka szpik czerwony zachowuje się w nasadach kości długich, łopatkach, żebrach, mostku, niektórych kościach czaszki, miednicy oraz w kręgach. Natomiast szpik żółty występuje głównie w jamach szpikovyych kości długich.

Ud

DRUGIM SKŁADNIKIEMMORFOTYCZNYMKRWI SĄ LEUKOCYTY

Nazywane białymi ciałkami krwi leukocyty są faktycznie bezbarwne (żeby je zobaczyć trzeba preparat barwić). Występują nie tylko we krwi, ale także w mniejszych ilościach, w limfie (por. niżej). Spotykane są często w' tkance łącznej właściwej dokąd wywędrowują z krwi. Występują u większości żwierząt posiadających krew. Wśród bezkręgowców spotykane są u stawonogów, lecz dane na ich temat są fragmentaryczne, stąd praktycznie wszystkie informacje odnoszą się do człowieka. Kształt krwinek białych jest różny. Zasadniczo jednak kulisty, bądź owalny. Część z nich obdarzona zdolnością wytw-arzania pseudopodiów'jest morfologicznie bardzo zmienna. Wielkość waha się w szerokich granicach 3—20 pm (wynika to z dużej różnorodności leukocytów).

Liczba leukocytów jest zasadniczo stała dla danego gatunku, ale istotnie zależy od stanu organizmu. U człowieka wynosi przeciętnie 6—8 tys./mm^{1 2 3} krwi obwodowej (za granice normy, po przekroczeniu której mówi się o stanie patologicznym, uznaje się 4—10 tys./mm³). U innych gatunków może być inna, np. u płazów przeciętnie wynosi tylko 1,5 tys./mm³. Taka sama ilość u człowieka oznacza bardzo niebezpieczne obniżenie poziomu białych ciałek (leukopenia). Ilość leukocytów rośnie szczególnie szybko po kontakcie z antygenem (por. CZĘŚĆ: ANATOMLA I..., ROZDZ: 10). Ogólnie wzrost liczby białych krwinek nazywa się leukocytozą, jeśli przekroczy ona liczbę 25 tys./mm³ można podejrzewać białaczkę. Wszystkie leukocyty obdarzone są zdolnością do wykonywania aktywnych ruchów chemotaktycznych, które mają charakter pełzakowaty. Część potrafi opuszczać światło naczyń krwionośnych, co nazywa się diapedezą i wywędrowywać do otaczających tkanek. Białe krwinki posiadają zawsze różnego kształtu jądro komórkowe i komplet organelli cytoplazmatycznych, przy czym należy dodać, że we krwi stosunkowo szybko tracą centriole (pomyśl, co to oznacza!). Większość posiada bardzo liczne lizosomy, co związane jest ze zdolnością do fagocytozy, bowiem podstawową funkcją tych krwinek jest obrona ustroju. Leukocyty powstają głównie w czerwonym szpiku kostnym, ale także w tzw. układzie limfoidalnym. na który' składają się: grasica, śledziona, węzły chłonne i grudki chłonne układu pokarmowego. Długość życia zależy od rodzaju leukocytu i może wynosić kilkadziesiąt godzin, a dla tzw. komórek pamięci nawet 10 lat. Osłabione białe krwinki pożerane są zwykle przez komórki układu siatecz-kowo-śródbłonkowego. Ze względu na znaczne zróżnicowanie budowy i funcji białe krwinki podzielono na kilka grup:

UWAGA: Analizując rodzaje leukocytów por. zawrze Ryc. 44. Zwróć także szczególną uwagę na

kształt jąder i drogi powstawania poszczególnych rodzajów krwinek!

IX

1

Granulocyty — wytwarzane w szpiku, posiadają swoiste ziarnistości w cytoplazmie, płatowate

2

(łatkowate) jądro bez jąderka, zdolne są do diapedezy. Dzielą się na trzy populaęje:

3

A) neutrofile (granulocyty' obojętnochłonne) — ±60% wszystkich leukocytów. Zawierają w cytoplazmie niewielkie ziarnistości z enzymami lizosomalnymi (być może zresztą są specy-