CCF20111018002

188 ROZDZIAŁ 23

Próba „palec-nos”

O Pacjent wykonuje polecenie szybko i dokładnie — wynik prawidłowy.

O Zbliżając się do celu, palec zaczyna drżeć — drżenie zamiarowe; palec nie trafia w cel — mijanie, czyli dysmetria.

Ruchy naprzemienne

O Dezorganizacja ruchów rąk, łokcie wykonują większy zamach, niż można się spodziewać, ruchy są nieregularne i nierytmiczne. Porównać lewą i prawą stronę ciała — są to objawy niezborności móżdżkowej (bezładu). Często w takich przypadkach zamiast pukania słychać klepnięcie.

Uwaga: niewielki niedowład z uszkodzenia górnego neuronu ruchowego powoduje upośledzenie płynności ruchów i zdolności do szybkiego powtarzania ruchów, lecz nie wpływa na ich zakres i regularność.

Zaburzenie ruchu nawracania dłoni nosi nazwę dysdiadochokinezy.

Próba „pięta-koiano”

O Zaburzenie ruchu: pięta zbacza z przedniej części goleni, kolano zbacza z boku na bok.

Uwaga: próby „palec-nos” i „pięta-kolano” można wykorzystać w badaniu czucia ułożenia; jeżeli pacjent wykonuje ruchy prawidłowo, lecz tylko wtedy, gdy ma oczy otwarte — jest to objaw uszkodzenia czucia ułożenia.

T ułów

O Pacjent nie jest w stanie usiąść bez pomocy rąk, pada na jedną stronę: niezborność tułowiowa, związana z niezbornością chodu (p. rozdział 4).

INTERPRETACJA WYNIKÓW

O Niezborność jednostronna — zespół móżdżkowy po tej samej stronie.

O Niezborność obustronna — zespół móżdżkowy obustronny.

O Niezborność dotycząca siadania i chodzenia, bez niezborności kończyn

— zespół móżdżkowy środkowy.

O Jednostronny zespół móżdżkowy — najczęstsze przyczyny: demielinizacja, choroba naczyniowa; rzadziej: uraz, nowotwór lub ropień.

O Obustronny zespół móżdżkowy — najczęstsze przyczyny: leki (przeciwdrgaw-kowe), alkohol, demielinizacja, choroba naczyniowa; rzadziej: dziedziczne zwyrodnienie móżdżku, zespół nowotworowy, niedoczynność tarczycy.

O Środkowy zespół móżdżkowy — uszkodzenie robaka móżdżku; przyczyny jak w obustronnym zespole móżdżkowym.

24

RUCHY MIMOWOLNE I ZABURZENIA RUCHÓW

WPROWADZENIE

Najlepszym sposobem poznania ruchów mimowolnych jest obserwacja pacjentów. Znając odpowiednie terminy, można opisać najczęściej spotykane rodzaje zaburzeń. Jednak wielu specjalistów określa te same ruchy w różny sposób. Nic więc dziwnego, że do czasopism poświęconych ruchom mimowolnym dołączane są kasety wideo przedstawiające opisywane zaburzenia!

W większości przypadków mchów mimowolnych rozpoznanie zależy w głównej mierze od dokładnego opisu objawów klinicznych.

Różne zespoły kliniczne niekiedy częściowo pokrywają się ze sobą, przy czym w danej jednostce chorobowej może występować kilka rodzajów mchów mimowolnych — np. dystonia i drżenie u pacjenta z zespołem Parkinsona w trakcie leczenia.

Zwoje podstawy są stmkturą o złożonej anatomii, tak więc wraz z rozwojem badań rysunki ilustmjące powiązania różnych stmktur anatomicznych stają się coraz bardziej skomplikowane. Powiązania neuroanatomiczne mają jednak niewielkie znaczenie diagnostyczne, ponieważ podstawą klasyfikacji mchów mimowolnych są zespoły kliniczne, a nie anatomia. Ze znaczących korelacji neuro-anatomicznych należy wymienić związek między jednostronnym zespołem par-kinsonowskim a uszkodzeniem istoty czarnej po przeciwległej stronie ciała oraz między jednostronnym hemibalizmem a uszkodzeniem jądra podwzgórza lub jego połączeń po przeciwległej stronie ciała.

Wyróżnia się trzy rodzaje zaburzeń mchów:

1.    Zjawiska dodatnie (nadmiarowe):

•    nieprawidłowe ułożenie ciała;

•    dodatkowe mchy.

2.    Zjawiska utajone:

•    odchylenia od stanu prawidłowego, które można ujawnić podczas różnych badań (np. sztywność pojawiająca się podczas badania napięcia mięśni lub nieprawidłowe ułożenie dłoni spowodowane pisaniem w kurczu pisarskim).

3.    Zjawiska ujemne:

•    niezdolność do wykonania czynności, zwłaszcza spowolnienie rozpoczęcia czynności (bradykinezy).