CCF21

BtliUOlEKA MONITORINGU ŚRODOWISKA

Klucz do oznnczfinin słodkowodnej nwkratouny bezkręgowej

BtliUOlEKA MONITORINGU ŚRODOWISKA

Klucz do oznnczfinin słodkowodnej nwkratouny bezkręgowej

Ważnym wskaźnikiem występowania danej grupy organizmów może być teź frekwencja, czyli procent próbek, w których występują (choćby 1 osobnik) przedstawiciele tych organizmów, warunkiem jest. aby liczba zebranych ogółem próbek nie była mniejsza niż 10

Rys. 2 Przyrządy po pobierania jakościowych próbek makrofauny bezkręgowej: a. kasarek. b skrobak dna. c draga denna trójkątna

Uzyskanie danych ilościowych wymaga dokładnej znajomości powierzchni, objętości lub masy (np. roślin) próbki, z której uzyskano określoną liczbę organizmów; dane te pozwalają na określenie liczebności, czyli zagęszczenia (liczba osobników na jednostkę wielkości środowiska, np. na 1 m^? dna, na 100 g świeżej masy roślin, etc ). Próbki ilościowe pobieramy albo ręcznie, ze znanej powierzchni ograniczonej ramką (np duże małże), albo, najczęściej, przy pomocy różnych typów chwytaczy dna (czcrpaczy) o znanej powierzchni chwytnej Zaliczamy do nich szczękowy chwytacz dna Birge’a-Ekmana (Rys 3a). który może być stosowany, w głębokich wodach, w wersji na linie i uruchamiany przy pomocy tzw posłańca (ciężarka z otworem w środku, opuszczanego po linie), lub. w płytkich wodach, w wersji na kiju; umocowane na kiju chwytacze rurowe Szczepańskiego (Rys 3b) i Morduchaja-Bołtowskiego (Rys.3c) (oba stosowane na twardym dnie. w płytkiej wodzie), a w głębokich wodach i przy miękkim dnie - chwytacz rurowy Kajaka (F.ys. 3d) W płytkich, szybko płynących wodach stosuje się np bentometr Sadowskiego (próbnik Aslona) (Rys. 3e) - szeroką, otwartą z obu stron rurę z otworami w bocznyc i ścianach. Jeden otwór osłonięty jest rzadką siatką metalową, umożliwiającą przepływ wody, drugi zamknięty jest workiem Z gęstej siatki, po wbiciu w dno porusza się rę*ą kamienie na dnie. a woda spłukuje zwierzęta do worka

W celu uzyskania danych o liczebności fauny na roślinach zanurzonych w ; przeliczeniu na jednostkę ich masy (świeżej lub suchej) wystarczy pobrać porcję j roślin przy pomocy kasarka

Rys 3. Przyrządy do pobierania ilościowych próbek makrofauny bezkręgowej a. Chwytacz dna Birge'a-C;kmana. b Chwytacz rurowy Szczepańskiego; c. chwytacz rurowy Morduchaja-Bołlowskiego; d chwytacz rurowy Kajaka; o bentometr

[■)

Bardziej nowoczesne metody, opisane w normach ISO lo wykorzystanie sztucznych podłoży (Rys 4a) o znanej powierzchni, eksponowanych w badanych środowiskach na większych głębokościach, oraz użycie specjalnych czerpaczy eźeklorowych (Rys 4b), wypłukujących zwierzęta z dna /. drugiej strony dla potrzeb określania jakości wód metodą indeksów biotycznych opisano metody niekiedy technicznie bardzo proste, jak choćby metoda pobierania próbek "kopnięciem" (Danish fauna lndex) przy pomocy kasarka w płytkich, szybko płynących wodach

a

£

.k‘"

& A • •

>». '

Rys. 4. a standardowy zestaw sztucznych podłoży, b czerpacz eżektorowy

Pobrane próbki podłoża (osadów, roślin) należy przepłukać na sicie o wielkości otworów 0.4 - 0.5 mm i wyiz.olować zwierzęta. Oznaczanie należy, o ile lo możliwe. , prowadzić na żywo. gdyż pewne szczegóły budowy są wówczas łalwiej zauważalne (np. oczy u pijawek). Dla określenia liczebności (zagęszczenia), ale także sliuktuiy dominacji i wskaźników zróżnicowania gatunkowego należy oznaczyć i policzyć wszystkie zebrane zwierzęta.

1*