CCI20111111112

ekranującej poprawia właściwości lampy w porównaniu do triody. Jednakże występuje w tetrodzie nowa wada, a mianowicie potencjał dodatni siatki ekranującej nadaje elektronom dodatkową energię. Elektrony dobiegają anody z energią dostateczną do spowodowania emisji wtórnej elektronów z anody, która w pewnych warunkach może spowodować zmniejszenie pr idu anodowego.

Wadę tę daje się usunąć przez wprowadzenie dc lampy jeszcze jednej elektrody, zwanej siatką hamującą lub zerową. Uzyskuje się w ten sposób lampę próżniową pięcioelektrodową zwaną pen-todą. Siatka hamująca ma zwykle potencjał katody, a więc zawsze niższy niż potencjał anody. Wobec tego elektrony wtórne emitowane z anody są do niej zwracane z powrotem. W zależności od konstrukcji i zastosowań rozróżnia się następujące rodzaje pen-tod: a) pentody wielkiej częstotliwości stosowane do wzmacniania prądów wielkiej częstotlwiości, b) pentody małej częstotliwości zwane głośnikowymi, c) pentody o regulowanym nachyleniu stosowane w odbiornikach radiowych i d) pentody napięciowe przeznaczone do wzmacniania napięć wielkiej częstotliwości.

Są także w użyciu lampy o jeszcze większej liczbie siatek hek-sody, heptody, oktody.

8.5. Komórki fotoelektryczne

Komórka fotoelektryczna, zwana inaczej fotodiodą, przetwarza dostarczone do niej światło w energię prądu elektrycznego. Działanie komórki fotoelektrycznej polega na wykorzystaniu zjawiska emisji fotoelektronowej, zwanego też fotoefektem albo zewnętrznym zjawiskiem fotoelektrycznym.

Fotokomórka składa się z katody o powierzchni światłoczułej i anody umieszczonej w bańce szklanej, z której wypompowano powietrze (rys. 8-1 la). Katoda i anoda są połączone z baterią (anoda z biegunem dodatnim) i obciążeniem stanowiącym pewien opór R (rys. 8-llb). Światło padając na katodę wywołuje emisję Elektronów, które podobnie jak w diodzie pod działaniem pola elektrycznego podążają ku anodzie i w obwodzie zewnętrznym fotokomórki powstaje prąd anodowy. Jeżeli na katodę pada strumień

świetlny o zmiennym natężeniu światła, to płynący w obwodzie fotokomórki prąd również będzie o zmiennym natężeniu.

Zmiany prądu anodowego, wywołane zmiennym strumieniem świetlnym, powodują zmiany napięcia na zaciskach obciążenia o oporze R.

Komórka fotoelektryczna znalazła bardzo szerokie zastosowanie w różnego rodzaju urządzeniach automatycznych, gdzie odgrywa rolę przekaźnika impulsów, które po ich wzmocnieniu powodują uruchomienie odpowiednich mechanizmów. Np. przekaź-

Rys. 8-12. Schemat urządzenia do samoczynnego otwierania drzwi

Rys. 8-11. Fotokomórka: a) uproszczony schemat budowy, b) schemat układu połączeń

nik zmierzchowy ma na celu automatyczne włączanie oświetlenia ulic i wnętrz, reklam świetlnych, lotniczych świateł ostrzegawczych na wieżach, kominach itp., a tak-że wyłączenie oświetlenia z chwilą rozwidnienia. Istotną częścią tego przekaźnika jest komórka fotoelektryczna, w obwodzie której, podczas gdy jest jasno, płynie prąd. Z zapadnięceim zmroku ustaje emisja elektronów w komórce i w jej obwodzie przestaje płynąć prąd, brak prądu w przekaźniku staje się impulsem uruchomienia urządzenia włączającego oświetlenie.

Interesującym przykładem zastosowania komórki fotoelek-trycznej może być urządzenie do samoczynnego otwierania drzwi, którego schemat przedstawiono na rys. 8-12. Działanie tego urządzenia polega na otwieraniu drzwi, gdy jakiś przedmiot do nich się zbliży. Na komórkę fotoelektryczną pada wiązka promieni

225

15 Elektrotechnika