chemia81(1)

Ramka 2.11 (cd.)

2.6. ATMOSFERA MIEJSKA 41

Rodnik metylowy (CH₃) pojawiający się w równaniu (13) może ponownie wejść w reakcję opisaną równaniem (6).

Ważnym odgałęzieniem tego zbioru reakcji jest

CH₃C00_2(g) + N0_2(g, - CH,C00₂N0_2w    (14) (

PAN    i

co prowadzi do wytworzenia drażniącego oczy azotanu nadtlenooctowcgo (PAN)*

* PAN jest ogólnie przyjętym akronimem pochodzącym od angielskiej nazwy tego związku: peroxvacetylniiraie (przyp. tłum.).

W reakcji 2.25 następuje odtworzenie monotlenku azotu, ale równolegle powstaje swobodny, reaktywny atom tlenu, który reagując z 0₂ wytwarza 0₃

0_(g) + 0_2cg) -> 0₃„, (2.26)

Sam ozon jako zanieczyszczenie najlepiej charakteryzuje smog fotochemiczny. Jednakże 0₃, który w tej reakcji jest substancją stwarzającą problemy, nie jest emitowany przez silniki samochodowe (ani inne główne źródła emisji). Jest on zanieczyszczeniem wtórnym.

Lotne związki organiczne, które uwalniają się przy używaniu paliw pochodzących z ropy naftowej, wspomagają przemianę NO do N0₂. Reakcje te są dość złożone, możemy je jednak uprościć, wprowadzając bardzo prostą cząsteczkę, jak CH₄. Zastępuje ona pary ropy naftowej emitowane przez pojazdy w zapisie procesu chemicznego

hv

CHjjgj + 2 0₂(_gi + 2 NO_(g) —* H₂0₍g, + HCHO(_g) + 2N0₂₍g)    (2.27)

W reakcji tej powinniśmy zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Po pierwsze węglowodory emitowane przez samochody utleniają się do aldehydów, tzn. cząsteczek zawierających grupę CHO. W przypadku opisanej reakcji jest to aldehyd mrówkowy (formaldehyd, metanal, HCHO). Aldehydy działają drażniąco na oczy, a w większych stężeniach są również rakotwórcze. Powyższe równanie wyraża w sposób uproszczony sumaryczny wynik ciągu reakcji przebiegających w smogu fotochemicznym. W ramce 2.11 procesy te pokazano bardziej szczegółowo. W szczególności podkreślono rolę wszędobylskiego rodnika OH' we wspomaganiu reakcji chemicznych w atmosferze.

Smog odkryty w basenie Los Angeles (barwna plansza 2.1) jest całkowicie różny od smogu, który opisano wcześniej i uznano za typowy dla miast, w których jest spalany węgiel. Gdy powstaje smog w Los Angeles, nie ma mgły, a widoczność nie ogranicza się do kilku metrów, jak to się dzieje