Krążyły opowieści na temat heroizmu i poświęcenia ludzi wykonują I swoje obowiązki, pozostających na swoich stanowiskach, o lekaizachU lęgniarkach opiekujących się choiymi i umierających razem z nimi. £ odnotowania jest fakt, że poza nielicznymi wyjątkami, w Londynie nie stąpiły przypadki kradzieży, łamania prawa czy zakłócenia porządku. Jj W lutym 2002 roku napisano w dzienniku „New Scientist”:
AIDS usunie w cień widmo czarnej śmierci jako najgorszej pandę- ■ mii w historii świata. W czternastym wieku czarna śmierć zawładnęła ] całą Europą i Azją, zabijając około 40 milionów ludzi. Obecnie, prawie 700 lat później, historia się powtarza. Uważa się, że HTV w ciągu 10 lat pochłonie 65 milionów istnień ludzkich. Mimo że malaria i gruźlica atakują większą liczbę osób niż HIV, mają one jednak mniej-szy wpływ na społeczne i ekonomiczne aspekty życia.
Pomniejsza to znaczenie Czarnej Śmierci. W ciągu 20 lat AIDS powoli objęło swym zasięgiem cały świat. 40-milionowa liczba zgonów jest jedynie małym ułamkiem wobec całkowitej liczby mieszkańców Ziemi liczonej w miliardach. Ponadto dzięki nowoczesnej medycynie i nauce HnH (AIDS) jest całkowicie rozpoznane. Każdy może poddać się próbie wykrywającej obecność wirusa we krwi. Nie ma nic tajemniczego w tej chorobie i nie wzbudza ona paniki. Wiadomo, że zarazić można się podczas przypadkowych kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia. Rozprzestrzenianie AIDS może być zahamowane przez zmianę zachowań społecznych.
Natomiast czarna śmierć jednorazowo uśmiercając około połowę populacji w Europie, przez następne 300 lat uderzała jeszcze kilkakrotnie, pozostawiając ludzi bezsilnych w walce z chorobą.
Ponieważ zniszczenia dokonane przez czarną śmierć były niepojęte dla ludzi, zaakceptowali oni bezwarunkowo doktrynę głoszoną przez papieża i katolicki Kościół, że zaraza była karą boską za ich rozmaite grzechy, jak to miało miejsce w Penrith. Doktryna ta przetrwała przez ponad 300 lat. Arcybiskup Paul Cordes, przełożony watykańskiego biura pomocy humanitarnej, przedstawiając słowa papieża na Wielki Post w lutym 2002 roku, podtrzymał to przekonanie, tw ierdząc, że idea ta znajduje odzwierciedlenie w Biblii, iż choroba dotyka osoby grzeszne. Twierdził, że jest ona wynikiem popełnionych grzechów, a w ludzkiej naturze tkwi dążenie do bycia zdrowym i dobrze wyglądającym.
Mając pewność, że zaraza opuściła miasto - około osiem miesięcy po przybyciu — ocaleni odetchnęli z ulgą i rozejrzeli się po nowym, innym świecie. Prawdopodobnie połowa lub trzy czwarte mieszkańców umarło. Dziesiątki miejsc wyglądały jak miasta duchów, z żywymi opłakującymi bliskich zmarłych, lecz jednocześnie starającymi się pozbierać i rozpocząć życie na nowo.
Znikł stary porządek. Ludzie mieli nowe zadania do wykonania. Przede wszystkim należało znaleźć pożywienie, ponieważ nikt nie zajmował się rolnictwem w czasie zakończonej właśnie gehenny. Nieobsiane poła leżały odłogiem. Nadchodzące żniwa zapowiadały się mamie. Ciężko było znaleźć żniwiarzy, a to, co obrodziło, gniło na polach. Wiele zwierząt błąkało się lub zaginęło.
Konieczne było zapanowanie nad przerażającym chaosem. Należało pochować zmarłych, z których część gniła, pozostawiona w swoich domach- Czy ciała te mogły nadal zarażać? Czy choroba moda przenieść się przez kontakt z ubraniami chorych lub na skutek pobytu w domu zarażonego? Nie należało spodziewać się pomocy z zewnątrz - wszyscy byli w takiej samej sytuacji i musiało upłynąć dużo czasu, zanim ktoś posiadający władzę mógł rozpocząć porządkowanie spraw.
Znaczące jest to, że mimo wyginięcia w krótkim czasie 50 procent populacji, Europa szybko powracała do normalności. Ludzie przemieszczali się z terenów nieskażonych epidemią, zajmowali opustoszałe domostwa, przejmowali ziemie. Wkrótce - pozornie - wszystko powróciło do poprzedniego stanu.
^akie wnioski możnei wyciemnić
Jakie wskazówki możemy znaleźć w naszych detektywistycznych notatkach? Mamy stosunkowo niewiele obiektywnych informacji, których nie można zakwestionować. Jednak niektóre wnioski dotyczące pierwszego uderzenia zarazy są jednoznaczne. Czarna śmierć przesuwała się z miejsca najbardziej wysuniętego na południe Europy w kierunku poł-
45